16. ve 17. YÜZYIL ALMAN SEYYAHLARIN ANLATIMIYLA İSTANBUL’UN KAYBOLAN ANITI: POMPEİ SÜTUNU
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v13i1.3314Anahtar Kelimeler:
Pompei Sütunu, Alman Seyyahlar, Seyahatnamelerde İstanbul, Öreke Kayaları, Roma Adak SunağıÖzet
Bu çalışmada Bizans başkentinde inşa edilmiş ancak 17. Yüzyıl sonlarında yıkılmış olduğu bilinen Pompeii Sütunu, Almanların seyahatnamelerinden elde edilen bilgiler ışığında açığa çıkarılmaktadır. Hem seyyahların yazılı tarifleri hem de beraberlerindeki ressamların çizmiş oldukları gravürler ve haritalar, kaybolmuş eserler hakkında belirgin ayrıntılar vermektedir. Öncelikle Pompei Sütunu’nun bulunduğu Rumeli Feneri yakınlarındaki Öreke Kayalarının mitolojideki yeri ve efsaneye konu olan hikayesi değerlendirilmektedir. Bu kapsamda adak sunağı ve Pompei Sütunun dikilmesi ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Detaylı bir analiz için ise yapının 16 ve 17. yüzyıl’daki görünümüne şahit olan, dönemin İstanbulu’nda bulunmuş Almanca konuşan seyyahların kaleme aldıkları seyahatnameler incelenmiştir. Seyyahların anlatımıyla günümüze ulaşamayan ve bugüne kadar üzerinde detaylı bir araştırma bulunmayan Pompei Sütunu hakkında yeni bilgilere ulaşmak amaçlanmaktadır. Seyyahlar, Pompei Sütunu'nu görmek, incelemek, hatta belki de üzerine adlarını kazımak istedikleri için bu geziyi zorlu koşullara rağmen yapmışlardır. Alman seyahat kitaplarından elde edilen veriler derlendiğinde, Pompei Sütunu'nun, Rumeli Feneri'ne kısa bir mesafede, Öreke Kayalıkları olarak bilinen kayaların en büyüğü üzerinde yer alan, Bizans döneminden kalma bir işaret sütunu olduğu ve kaidesinin ise antik bir sunak yapısı olduğu ortaya çıkmaktadır. Tek parça beyaz mermerden olan sütun üst üste dizilmiş üç farklı bölümden oluşmaktadır. Sütunun üst kısmı çelenk şeklinde olup orta kısmı ve tabanı üst parçadan farklıdır.
Referanslar
Afyoncu, E. (2009). Tanzimat Öncesi Osmanlı Tarihi Araştırma Rehberi, İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Busbecq, O. G. De. (2005). Türk Mektupları Kanuni Döneminde Avrupalı Bir Elçinin Gözlemleri (1555-1560), Çeviren: Derin Türkömer, Resimler: Melchior Lorichs, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Demirci, M. (2008/2009). Ortaçağ İslam Dünyasında Coğrafya ve Seyahat, Kültür Dergisi, Seyyahlar ve Seyahatnameler Özel Sayısı, Sayı:13, 9-13.
Dethier, P. A. & Mordtmann, A. D. (1864). Epigraphik von Byzantion und Constantinopolis, Kaiserliche Akademie der Wissenschaften, Philosophisch-historische Klasse, Denkschriften 13, Wien.
Ebersolt, J. (1996). Contantinople Byzantine et les Voyageurs du Levant, Paris, 1918; Bizans İstanbul’u ve Doğu Seyyahları, çev. İlhan Arda, İstanbul: Pera Turizm ve Ticaret.
Emir, O. (2009). Argonautlar Efsanesi: Bir Mitos’un Ardındaki Gerçekler ve Kolkhis, Uluslararası Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Cilt: 6 Sayı: 6, 161-177.
Eyice, S. (1978). Tarihte Küçükçekmece, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Güney – Avrupa Araştırmaları Dergisi 6-7, 72.
Eyice, S. (2007). Bizans Devrinde Boğaziçi, İstanbul: Yeditepe Yayınları.
Gök, M. (2017). İslâm tarih ve medeniyetinde İskenderiye şehri (Fethinden Emevîlerin sonuna kadar), (Yayınlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi - Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Heberer, M. (2003). Brettenli Michael Heberer’in Anıları 1585-1588, ‘Osmanlı’da Bir Köle’, çeviri: Türkis Noyan, İstanbul: Kitap Yayınevi
İnciciyan, G. V. (1831). Villeggiature de Bizantini sul Bosforo Tracio, Venezia.
Lajtar, A. (2000). Die Inschriften von Byzantion, Teil I, Band 58, Dr. Rudolf Habelt GMBH, Bonn, 44
Lubenau, R. (2012). Reinhold Lubenau Seyahatnamesi, (Osmanlı Ülkesinde, 1587 - 1589) (2 Cilt Takım), Çeviri: Türkis Noyan, İstanbul: Kitap Yayınevi.
Madran, E. (1985). Seyahatnamelerde Anadolu Kenti, IX. Türk Tarih Kongresi, 21-25 Eylül 1981, c. III, TTK, Ankara.
Mango, C. (1965). Constantinopolitana, Jahrbuch des Deutschen Archaeologischen Instituts, no. 80.
Mango, C. (1993). Studies on Constantinople, Variorum Reprints, London.
Schweigger, S. (1986). Zum Hofe des türkischen Sultans, bearbeitet und herausgegeben von Heidi Stein, Leipzig: Brockhaus Verlag / Verlag Edition.
Schweigger, S. (2014). Sultanlar Kentine Yolculuk (1578-1581), Çeviri Türkis Noyan, İstanbul: Kitap Yayınevi.
Soysal, A. (1997). Anadolu Feneri, “Tarihten Gelen Işık”, İstanbul: Denizler Kitapevi.
Tchihatchef, P. De. (2018). İstanbul ve Boğaziçi, Çeviren: Ali Berktay, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Teply, K. (1976). Die kaiserliche Grossbotschaft an Sultan. Murad IV. im Jahre 1628 - des Freiherrn. Hans Ludwig von Kuefsteins Fahrt zur Hohen Pforte, (= 1628 yılında Sultan IV. Murad’a İmparatorluk Büyükelçisinin gidişi - Freiherr Hans Ludwig von Kuefstein'in Bâbıâliye seyahati), Wien: Verlag A. Schendl.
Werner, A. (2011). Crailsheimli Adam Werner, Padişahın Huzurunda Elçilik Günlüğü, 1616-1618. Çeviri: Türkis Noyan, İstanbul: Kitap Yayınevi.
Wild, J. (1964). Reysbeschreibung eines Gefangenen Christen Anno 1604, (Bir Hristiyan Mahkumun Hatıraları) hrsg. v. Georg A. Narciß, bearb. v. Karl Teply, Stuttgart, Almanya.
Wratislaw, W. (1981). Baron Wenceslaw Wratislaw’ın Anıları; 16. Yüzyıl Osmanlı İmparatorluğu’ndan Çizgiler, Çev. M.Süreyya Dilmen, İstanbul: Karacan Yayınları.
Yavuz, M. F. (2013). Kyaneai Kayasını Ziyaret Eden Batılı Seyyahlar, Diplomatlar ve Kaya Üzerindeki Sunak&Yazıt, İstanbul Araştırmaları Yıllığı, Annual of İstanbul Studies, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları 22, No.2, ISSN 2147-2068, 7-21.
Freshfield, E. H. (1922). Notes on a Vellum Album containing some original sketches of public buildings and monuments, drawn by a German artist who visited Constantinople in 1574. In: Archaeologia or miscellaneous tracts relating to antiquity vol. 72, 87-104.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Journal of History Culture and Art Research
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi'nde yayımlanan tüm çalışmalar Creative Commons 4.0 CC-BY lisansı ile lisanslanmıştır.
Bunları yapmakta özgürsünüz:
- Bu eseri her boyut ve formatta paylaşabilir — kopyalayabilir ve çoğaltabilirsiniz.
- Materyalden Adapte et — karıştır, aktar ve eserin üzerine inşa et
- her türlü amaç için, ticari amaç da dahil
Alttaki şartlar altında:
Atıf — uygun bilgiyi, lisansa linki, and ve değişiklik yapıldıysa değişiklik bilgisinivermelisiniz. Sizi veya kullanımınızı lisansörün onayladığı bilgisini içermemek kaydıyla, size uygun şekilde bu işlemleri gerçekleştirebilirsiniz.
AynıLisanslaPaylaş — Eğer materyali karıştırdınızsa, aktardınızsa ya da materyalin üzerine çalıştınızsa, ancak aynı lisans ile dağıtabilirsiniz.
- Ek sınırlamalar yoktur — Lisansın izin verdiği hakları başkaları üzerinde kanunlarla ya da teknolojiyikullanarak sınırlayamazsınız.
