Yeni Bir İhtilâcnâme - Seğirnâme Nüshası / A New ihtilâcnâme - Seğirnâme Manuscript
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v6i3.938Keywords:
Klâsik Türk Edebiyatı, Fal, Seğirme, Seğirnâme, İhtilâcnâme, Classical Turkish Literature, Fortune, Twitching, İhtilâcnâme.Abstract
Abstract
For mankind, the feeling of knowing beyond the moment has always been a matter of curiosity. For this reason, it can be seen that fortune and kinds of fortune are constant and influential in all cultures. Therefore, in literature, literary forms are found around the concept of "fortune". The fortune book Irk Bitig written in Gokturk letters is the earliest known document of this type.
Twitching is an uncontrollable movement which may occur somewhat part of the body, that is the muscles beneath the skin move slightly with the skin. The works taken on the basis of the interpretations made on the basis of twitching any of the organs of the human body are called seğirnâme or ihtilâcnâme. Seğirnâme’s, which were dated to ancient times in Turkish culture and Turkish literature, have an important place for the history of literature and language. There have been many studies on these types of manuscripts in Turkey and in the world's libraries. When the studies are examined, it has been seen that the texts of seğirrnâme texts are mostly prose texts, but there are also verse texts. In this work, which is based on a self-contained manuscript in the Library of the University of Leipzig, the work on public works was evaluated and the text was transcribed into the transcription alphabet and the language and spelling characteristics were examined. The text in which 139 twitches are involved can be considered voluminous. As a result of the new academic studies from seğirnâme manuscripts to be carried out after that, a more detailed informations about the type of seğirnâme’s, the contents of the languages and language features will be reached.
Öz
İnsanoğlu için bulunduğu anın ötesini bilme ve ötesinde yaşama hissi her dönem etkili olmuştur. Bu sebeple tüm kültürlerde fal ve fal türlerine ilginin sürekli ve etkili olduğu görülebilir. Dolayısıyla edebiyatta “fal” kavramı etrafında şekillenmiş edebî türlere rastlanmaktadır. Göktürk harfleri ile yazılmış olan Irk Bitig adlı fal kitabı bu türün şimdilik bilinen en eski belgesidir.
Seğirmek, vücudun bir yerinde deri ile birlikte derinin hemen altındaki kasların hafifçe oynamasıdır. İnsan bedeninin herhangi bir organının seğirmesine dayanılarak yapılan yorumlar neticesinde kaleme alınan eserlere seğirnâme veya ihtilâcnâme adı verilir. Türk kültüründe ve Türk edebiyatında çok eski dönemlere tarihlenen seğirnâmeler edebiyat ve dil tarihi için önemli bir yere sahiptir. Türkiye ve dünya kütüphanelerinde pek çok yazma nüshası olan bu türler hakkında çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışmalar incelendiğinde seğirnâme metinlerinin çoğunlukla mensur metinler olduğu, ancak manzum seğirnâmelerin de bulunduğu görülmüştür. Leibzig Üniversitesi Kütüphanesindeki müstakil bir yazma nüshaya dayanan bu çalışmada umumi olarak seğirnâmeler üzerine yapılan yayınlar değerlendirilerek metin transkribe edilmiş, dil ve imlâ özellikleri incelenmeye çalışılmıştır. 139 seğirmenin yer aldığı metin, bu hâliyle hacimli sayılabilir. Yeni seğirnâme nüshaları üzerinden bundan sonra yapılacak akademik çalışmalar neticesinde seğirnâme türü, seğirnâmelerin içeriği ve dil özellikleri hakkında daha etraflı bilgilere ulaşılacaktır.
References
Çulha, Tülay (2009). “Karayca Bir İnceleme: Sekirme Yoraları”. Dil Araştırmaları Dergisi, Bahar, S.4, S.37-55.
Daşdemir, Özkan (2016). “İngiltere Kütüphanelerinde Kayıtlı Dört Seğirname Üzerine” Dede Korkut Uluslararası Türk Dili Ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi C. 5, S. 11, S.19-46.
Devellioğlu, Ferit (2003).Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi.
Dilçin, Cem (1983). Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Ersoylu, Halil (1985). “Seğir-Name”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı (Belleten),Ankara, S. 27–48.
Ersoylu, Halil (1992). “Seğir-Name Ii”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı (Belleten), Ankara, S. 99-145.
Kaçalin, Mustafa S. (2017).Oğuzların Diliyle Dedem Korkudun Kitabı. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Kara, İsmail (1979). “Falnâme”. Türk Dili Ve Edebiyatı Ansiklopedisi C. 3. İstanbul: Dergah Yayınları.
Kartallioğlu, Yavuz (2011). Klasik Osmanlı Türkçesinde Eklerin Ses Düzeni (16, 17, Ve 18. Yüzyıllar). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Mert, Abdullah (2016). “Bir Seğir-Name Nüshası”. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat Ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi. Yıl:4, S.7,S.220-232.
Özçelik, Saadettin (1996). “Bir İhtilac-Name Üzerine”. Millî Folklor Türk Dünyası Folklor Dergisi, S.31-32-Güz, S. 98-111.
Özer, Arif (1969). “Türkçe İki Segirname Kitabı Üzerine”. Türk Kültürü, Yıl 7, S. 77. S.48-52.
Özergin, Muammer Kemal (1967). “Eski Bir Seyirme-Nâme”, Türk Folklor Araştırmaları, 10, S. 211, Şubat 1967.
Pala, İskender (1998). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Sertkaya, Ayşe Gül (2011). “Bilinmeyen Bir Seğir-Nâme Yazması”, 38. Icanas. 10-15.09.2007. Ankara-Türkiye. Bildiriler: Dil Bilimi, Dil Bilgisi Ve Dil Eğitimi. Ankara, 2011, S. 1533-1560.
Süer, Fatih Ramazan (2011). “Bir Seğirname Örneği”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, Volume 6/4 Fall 2011, P.287-304.
Sümbüllü, Yusuf Ziya (2007). “Seğir-Nâme Ve Segirmek Manaları Üzerine Bir İnceleme”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 32, S.53-69.
Sümbüllü, Yusuf Ziya & Gözitok, Mehmet Akif (2013). “Gaybî Bir İlim Şubesi Olarak İhtilâç-Nâmeler Ve Mevlânâsevâdî’nin Manzum İhtilâç-Nâmesi”. Dede Korkut Türk Dili Ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 3(6), 105-131.
Sümbüllü, Yusuf Ziya (2016). “Yeni Bir İhtilâcnâme Nüshası Üzerine Değerlendirme”. Türk Ve İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Yıl: 3, S. 6, S. 174-196.
Timurtaş, Faruk Kadri (1997). Osmanlı Türkçesine Giriş. İstanbul: Alfa Yayıncılık.
Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük, 10. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Türkiye Halk Ağzından, Derleme Sözlüğü (1993). C. 10, Ankara: Tdk Yayınları.
Yasti, Mehmet (2015). “Yeni Bir Seğir-Nâme Yazması Üzerine”. Türkiyat Mecmuası, C.25, Bahar, 275-314.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
