<b>Feridüddin Attâr’ın Hayatı ve Eserleri</b> / <i>The Life of Fariduddin Attar and his Studies</i>

Authors

  • Serhat Küçük Karabük Üniversitesi

Keywords:

Feridüddin Attâr, Feridüddin Attâr’ın doğum ve ölüm tarihi, Moğol istilası, Anadolu, Tezkiretü’l-Evliyâ, Farîd al-Dîn Attâr, date de naissance et de mort de Farîd al-Dîn Attâr, invasion mongole, Anatolie, Tadhkira al-awliyâ.

Abstract

Abstract

This study examines the life and studies of Fariduddin Attar. In the first part of the study the life of Attar, which was not known very exactly, is examined. However, we know that he was martyred during the Mongol invasion in Anatolia. In the second part of the study, the studies of Feridüddin Attar examined generally, but his famous study, Tazkirat al-awliya, and the different studies about Turkish translations of it examined in detail.

Öz

Bu çalışmada Feridüddin Attâr’ın Hayatı ve eserleri ele alınıp incelenmiştir. Çalışmada öncelikle eserlerinden hareketle Feridüddin Attâr’ın hayatı aydınlatılmaya çalışılmıştır. Feridüddin Attâr’ın doğum ve ölüm tarihleri çok net bilinmemekle beraber, Anadolu’da Moğol istilası döneminde şehit edildiği bilinmektedir. Çalışmada Feridüddin Attâr’ın eserleri hakkında bilgi verildikten sonra özellikle Tezkiretü’l-Evliyâsı’nın bilinen tercümeleri üzerine yapılan çalışmalar ele alınmıştır.

Farîd al-Dîn Attâr et son Tadhkira al-awliyâ Résumé Dans ce travail, on va étudier la vie et l’œuvre de Farîd al-Dîn Attâr. Tout d’abord, on va étudier sa vie à  partir de ses propres œuvres. On ne connait pas exactement la date de sa naissance et celle de sa mort, mais on sait qu’il a été tué lors de l’invasion mongole en Anatolie. Puis on va donner des informations concernant ses œuvres et plus particulièrement sur les traductions de son ouvrage s’intitulant Tadhkira al-awliyâ.

Author Biography

Serhat Küçük, Karabük Üniversitesi

MARMARA ÜNİVERSİTESİ TÜRKOLOJİ ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ

References

ARAT, Reşid Rahmeti (1959). Kutadgu Bilig (Çeviri), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.

ARAT, Reşid Rahmeti (1991). Eski Türk Şiiri, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.

ARAT, Reşid Rahmeti (1999). Kutadgu Bilig I (Metin), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

ARAT, Reşid Rahmeti (2006). Atabetü’l-Hakayık, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

ATA, Aysu (1988). Nehçü’l-Ferādis III, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

ATA, Aysu (1997). Kıssasü’l-Enbiyā II (Dizin), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

ATA, Aysu (2004). Türkçe Đlk Kur’an Tercümesi, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

ATALAY, Besim (1988). Divanü Lugat-it-Türk Tercümesi, c: I, II, III, IV, Türk Dil Kurumu

Yayınları, Ankara.

ATEŞ, Ahmed – TARZĐ, Abdülvahhab (1971). Farsça Grameri, Milli Egitim Basimevi, -

s. 450-451

ATTÂR, Feridüddîn (2007). Evliyâ Tezkireleri, Çeviren: Süleyman Uludağ, Kabalcı

Yayınevi.

AYDIN, Erhan (2007). Şine Usu Yazıtı, Karam Yayınları, Çorum.

AYDIN, Erhan (2008). Türk Runik Kaynakçası, Karam Yayınları, Çorum.

BANG, W. und A. von Gabain (1929- 1931). Türkische Turfan-Texte I- V, I = SPAW 1929,

-30, II = SPAW 1929, 411-430, III = SPAW 1930, 183-211, IV = SPAW 1930, 432-450, V

= SPAW 1931, 323-356.

BANG, W. und A. von Gabain und R. Rachmati (Rahmeti) Arat (1934). Türkische TurfanTexte

VI, SPAW, 93-192.

BANG, W.und R. Rachmati (Rahmeti) Arat (1934). Die Legende von Oghuz Qaghan, SPAW,

-724.

BOROVKOV, A. K. (2002). Orta Asya’da Bulunmuş Kur’ân Tefsirinin Söz Varlığı (XII.-

XIII. yüzyıllar), (Rusçadan çevirenler: Halil Đbrahim Usta, Ebülfez Amanoğlu), Türk Dil

Kurumu Yayınları, Ankara.

BROCKELMANN,C.,(1954). Osttürkische Grammatik der Đslamischen Litteratursprachen

Mittelasiens, Leiden.

CAFEROĞLU, Ahmet (1993). Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, Enderun Kitabevi, Đstanbul.

CINCIUS, V. I. (1975). Sravnitel’nyjslovar’ tunguso-man’čžurskichjazykov, Leningrad.

CLAUSON, Sır Gerard (1972). Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish,

Oxford the Clarendon Press, London.

Derleme Sözlüğü (1963- 1982). c: I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII, Türk Dil

Kurumu Yayınları, Ankara.

DOERFER, Gerhard (1976). “Proto-Turkic: Reconstruction Problems”, TDAYB 1975-1976:

-59.

DOERFER, Gerhard (1992). “Bemerkungen zu Talât Tekins ‘Orhon Yazıtları’”, Türk Dilleri

Araştırmaları {2}, 1992: 5-17.

DOERFER, Gerhard und Semih Tezcan (1980). Wörterbuch des Ghaladsch (Dialekt von

Xarrab), Akadémia Kiadó, Budapest.

ECKMANN, János (1988). Çağatayca El Kitabı, (çeviren: Günay Karaağaç), Đstanbul

Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Đstanbul.

ERASLAN, Kemal, Osman Fikri Sertkaya, Nuri Yüce (1979). Kutadgu Bilig III (Đndeks),

Türk Kültürünü Araştırmaları Enstitüsü, Đstanbul.

ERCĐLASUN, Ahmet Bican (1984). Kutadgu Bilig Grameri (Fiil), Gazi Üniversitesi

Yayınları, Ankara.

ERDAL, Marcel (1991). Old Turkic Word Formation, A Functional Approach to the Lexicon,

Volume: I, II, Wiesbaden: Harrassowitz.

EREN, Hasan (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Bizim Büro Basımevi, Ankara.

ERGĐN, Muharrem (1995). Orhun Abideleri, Boğaziçi Yayınları, Đstanbul.

ERGĐN, Muharrem (1997). Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yayınları, Đstanbul.

EYUBOĞLU, Đsmet Zeki (1998). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü (Genişletilmiş 4. Baskı),

Sosyal Yayınları, Đstanbul.

GABAIN, A. von (1954). Türkische Turfan-Texte VIII (Texte in Brāhmī-Schrift), ADAW,

Berlin.

GABAIN, A. Von (1974). Alttürkische Grammatik, (Porta Linguarum Orientalium N.S. XV),

Wiesbaden.

GABAIN, A. Von (1988). Eski Türkçenin Grameri (çeviren: Mehmet Akalın), Türk Dil

Kurumu Yayınları, Ankara.

GABAIN, A.von (1959). Türkische Turfan-Texte X, ADAW, Berlin.

GABAIN, A.von und W. Winter (1958). Türkische Turfan-Texte IX, ADAW, Berlin.

GAZĐHAN, Sultan Abdülhamid (1298). Lugati Çağatai ve Türki Osmâni, Mihran Matbaası,

Đstanbul.

GRØNBECH, Kaare (1942). Komanisches Wörterbuch, Türkischer Wortindex zu Codex

Cumanicus, Kopenhagen: E. Munksgaard.

GÜLENSOY, Tuncer (2007). Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi

Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

GÜRSOY-NASKALĐ, Emine (1987). Sinan Paşa, Tezkiretü’l-Evliyâ, Kültür ve Turizm

Bakanlığı Yayınları, Ankara.

HACIEMĐNOĞLU, Necmettin (1991). Türk Dilinde Fiiller, Cönk Yayınları.

HACIEMĐNOĞLU, Necmettin (1997). Harezm Türkçesi ve Grameri, Đstanbul Üniversitesi

Edebiyat Fakültesi Yayınları, Đstanbul.

HACIEMĐNOĞLU, Necmettin (2003). Karahanlı Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu

Yayınları, Ankara.

HAMILTON, James Russel (1988): Đyi ve Kötü Prens Öyküsü, (çeviren: Vedat Köken), Türk

Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

HAN, Muhammad Mehdî (1960). Sanglax, (yayınlayan: Sır Gerard CLAUSON), London.

HAZAI, G. und Peter Zieme (1971). Fragmente der Uigurischen Version des “Jin’gaŋjiŋ mit

den Gāthās des Meister fu” (Schriften zu Geschichte und Kultur des Alten Orients 3, Berliner

Turfantexte I), Berlin.

ĐSTĐ’LÂMÎ, Muhammed (2002). Şeyh Feridüddîn-i Attâr-ı Nişâbûrî- Tezkiretü’l-Evliyâ,

Mukaddime, s. 13 Tahran,

KARAMANLIOĞLU, Ali Fehmi (1958). Kıpçak Türkçesi Grameri, Türk Dil Kurumu

Yayınları, Ankara.

KARAMANLIOĞLU, Ali Fehmi (1989). Gülistan Tercümesi, Türk Dil Kurumu Yayınları,

Ankara.

KARTAL, Ahmet (2003). “Attâr’ın Tezkiretü’l-Evliyâ Đsimli Eseri ve Türkçe Tercümeleri”,

Diriözler Armağanı, Ankara, s.: 383-405.

KAYA, Ceval (1994). Uygurca Altun Yaruk, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

KONONOV, A. N. (1956). Grammatika Sovremnenogo Turetskogo Literaturnogo Yazıka,

Moskova.

KÖPRÜLÜ, Fuat (1986). Türk Edebiyatı Tarihi, Đstanbul.

KÜLTÜRAL, Zühal (2009). Hacı Mustafaoğlu, Mecmaü’l-Envâr, Tenkitli Metin-Đnceleme,

Simurg Kitapçılık, Đstanbul 2009.

LAUT, Jens Peter und Klaus Röhrborn (1990). Buddhistische Erzählliteratur und

Hagiographie in Türkischer über lieferung, Otto Harrassowitz-Wiesbaden.

LE COQ, A. von (1911). “Dr. Stein’s Türkish Khuastuanift from Tun-huang”, JRAS, 1911:

- 314.

LE COQ, A. von (1912). Türkische Manichaica aus Chotscho I-III, I= APAW 1911, Anhang

Berlin 1912, II= APAW 1919, III=APAW 1922 (Türkçesi: Fuat Kösearif (1932): Türkçe Mani

Metinler I, Devlet Basımevi, Đstanbul.)

LIGETI, Lajos (1986). A Magyar nyelv török kapcsolatai a honfoglalás elött és az Árpádkorban,

Budapest.

MAUE, Dieter (1996). Alttürkische Handschriften (teil 1), Franz Steiner Verlag, Stuttgart.

MUNKÁCSĐ, Bernhard (1901). Árja és kaukázusi elemek a finn-magyar nyel-vekben,

Budapest.

MUNKÁCSĐ, Bernhard (1904). Über die “uralten armenischen Lehnwörter” im Türkischen,

-357, Budapest.

NÉMETH, Gyula (1942). Török jövevényszók: Emlékkönyv Melic János hetvenedik születése

napjára, Budapest.

NĐCHOLSON, Reynold. A: Tezkiretü’l-Evliyâ, “Mukaddime” s.2.

OLCAY, SELAHATTĐN (1965). Ebu’l-Leys Semerkandi, Tezkiretü’l-Evliyâ Tercümesi,

Đnceleme-Metin-Đndeks, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara

ORKUN, Hüseyin Namık (1936, 1938, 1940, 1941). Eski Türk Yazıtları, Türk Dil Kurumu

Yayınları, Ankara.

PAKALIN, Mehmet Zeki (1971). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 3Cilt,

Đstanbul.

POPPE, N. (1954). Grammar of Written Mongolian, Wiesbaden.

POPPE, N. (1955). Introductionto Mongolian Comparative Studies, Helsinki.

POPPE, N. (1969). Vergleichende Grammatik der Altaischen Sprachen, I: Vergleichende

Lautlehre, Wiesbaden.

RADLOFF, W. (1910). Tişastvustik, Đmprimerie de I’Académie Đmpériale des Sciences, St.

Pétersbourg.

RADLOFF, W. (1911). Bruchstück des Ârya Rājāvavādaka Genannten Mahāyāna Sūtra, St.

Petersbourg.

RADLOFF, W. (1911). Ein Fragment aus der Prajnāpāramitā, St. Petersbourg.

RADLOFF, W. (1911). Kuan-şi-im Pusar, Commissionnaires de I’Académie Đmpériale des

Sciences, St. Petersbourg.

RADLOFF, W. (1911). Nachtràge zum Chuastvanit, Bulletin de I’Académie Đmpériale des

Sciences de, St. Petersbourg.

RADLOFF, W. (1928). Uigurische Sprachdenkmäler, Akademic der Wissenschaften,

Leningrad.

RAMSTEDT, G. J. (1952). Einführung in Diealtaische Sprachwissenschaft, II, Helsinki.

RAMSTEDT, G. J. (1957). Einführung in Diealtaische Sprachwissenschaft, I, Helsinki.

RÄSÄNEN, Marttı (1957). Materialien zurMorphologie der Türkischen Sprachen, Helsinki

(StudiaOrientalia)

RÄSÄNEN, Marttı (1969). Versuch eines Etymologıschen Wörterbuchs der Türksprachen,

Helsinki.

RÄSÄNEN, Marttı (1969). Versuch Einesetymologischen Wörterbuchs der Türksprachen,

Helsinki.

RÁSONYĐ, L. (1968). “Feridüddin Attar Tezkeretü’l-Evliyâsının Budapeşte Yazması”, XI.

Türk Dil Kurultayında Okunan Bilimsel Bildiriler 1966, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara,

s.: 83-86

RĐTTER, Helmuth (1993). “Attar” maddesi, Đslâm Ansiklopedisi, İstanbul, s.: 7-12.

RÖHNBORN, Klaus (1977). Uigurisches Wörterbuch, Sprachmaterial der Vorislamischen

Türkischen Texte aus Zentralasien, Franz Steiner Verlag GMBH-Wiesbaden.

SHŌGAITO, Masahiro (2008). Uighur Abhidharma Texte, Nakanishi Printing, Kyoto.

SHŌGAITO, Masahiro- Lilia Tugusheva- Setsu Fujıshıro (1998):

Daśakarmapathāvadānamālā, in Uighur from the Collection of the St. Petersburg Branch of

the Institute of Oriental Studies Russian Academy of Sciences, Nakanishi Printing, Kyoto.

STAROSTIN, Sergei-Anna Dybo-Oleg Mudrak (2003). Handbook of Oriental Studies, c: I,

II, III Boston.

Tarama Sözlüğü (1963- 1977) c: I II, III, IV, V, VI, VII, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

TEKĐN, Şinasi (1960). Kuan-şi-Đm Pusar (Ses Đşiten Đlah), Atatürk Üniversitesi Yayınları,

Erzurum.

TEKĐN, Şinasi (1980). Buddhistische Uigurica aus der Yüan-Zeit, Akademiai Kiadό-

Budapeşt.

TEKĐN, Şinasi (1980). Maitrisimit nom Bitig, Berliner Turfantexte IX, Berlin.

TEKĐN, Şinasi (1987). Şinasi Tekin, “AltunYaruk’un 20. Bölümü: Đligler Qanlarınıng Köni

Törüsin Aymaq (=Rājaşāstra)”, TUBA 11, 133-199.

TEKĐN, Talât (1975). “Furtherevidence for Zetacism and Sigmatism”, Researches in

AltaicLanguages, ed. By L. Ligeti, Budapeşt, 1975: 275-284.

TEKĐN, Talât (1985). “Üze Zarfı Hakkında”, Beşinci Milletlerarası Türkoloji Kongresi,

Đstanbul, 1985: 253-260.

TEKĐN, Talât (1988). Orhon Yazıtları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

TEKĐN, Talât (1988). Orhon Yazıtları, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

TEKĐN, Talât (1991). “New Examples of Zetacism”, TDA {1}, 1991: 145-150.

TEKĐN, Talât (1994). Tunyukuk Yazıtı, Simurg Yayınları, Đstanbul.

TEKĐN, Talât (2000). Orhon Türkçesi Grameri, Türk Dilleri Araştırmaları Dizisi 9, Ankara.

TENĐŞEV, E. R. (1976). Strojsaryg-ujgurskogojazyka, Moskau.

TEZCAN, Semih (1970). Das Uigurische Đnsadi Sūtra, Berliner Turfantexte III, Berlin.

TOPARLI, Recep (1988). Muʿinü’l- Mürid, Atatürk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi

Yayınları, Erzurum.

TOPARLI, Recep, Hanifi Vural, Recep Karaatlı (2003). Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Türk Dil

Kurumu Yayınları, Ankara.

TOPRAK, Funda (2005). Harezm Türkçesinde Fiil, Ankara.

TUGUŞEVA, L. Yu (1991). Uygurskaya Versiya Biografi Syuantszana, Akademiya Nauk

S.S.C.B. Moskova.

Türkçe Sözlük (2009). (10. Baskı), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

UÇAR, Erdem (2009). Altun Yaruk Sudur (V. kitap), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Đzmir.

USER, Hatice Şirin (2009). Köktürk ve Ötüken Uygur Kağanlığı Yazıtları, Kömen Yayınları,

Konya.

USTA, Halil Đbrahim (2011). Orta Asya Kur’ân Tefsiri, Türk Dilinin Tarihi Kaynakları,

Ankara.

WAGNER, E-Klaus Röhrborn (1989). Kaşkūl, Đnstituts für Orientalistik an der Justus-Liebig

Üniversität, Giessen.

WILKENS, Jens (2007). Alttürkisch-buddhistischen Kşanti Kılguluk Nom Bitig, Berliner

Turfantexte XXV, Berlin.

WILKENS, Jens (2001). Die drei Körper des Buddha (trikāya), Berliner Turfantexte XXI,

Berlin.

YAVUZ, Orhan (2006). Anadolu Türkçesiyle Yapılan En Eski Tezkiretü’l-Evliyâ Tercümesi

ve Dil Özellikleri (Đnceleme-Gramer-Metin), Tablet Kitabevi, Konya.

YUDAHĐN, K. K.- Abdullah Taymas (1988): Kırgız Sözlüğü, cilt: I, II, Türk Dil Kurumu

Yayınları, Ankara.

YÜCE, Nuri (1993). Mukaddimetü’l-Edeb, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara.

ZIEME, Peter (2005). Magische Texte des Uigurischen Buddhismus, Berliner Turfantexte

XXIII, Berlin.

ZIEME, Peter (1975). Manichäisch-türkisch Texte, Berliner Turfantexte V, Berlin.

ZIEME, Peter (1985). Buddhistische Stabreimdichtungen der Uiguren, Berliner Turfantexte

XIII, Berlin.

ZIEME, Peter (1985). Zur Buddhistischen Stabreimdichtung der Altan Uiguren, Acta

Orientalia Academie Scientiarum Hungaricae XXIX (2), pp. 187-211, Berlin.

ZIEME, Peter (1996). Altun Yaruq Sudur, Berliner Turfantexte XVIII, Berlin.

ZIEME, Peter (2000). Vimalakîrtinirdeśa Sūtra, Berliner Turfantexte XX, Berlin.

Published

2013-03-29

How to Cite

Küçük, S. (2013). <b>Feridüddin Attâr’ın Hayatı ve Eserleri</b> / <i>The Life of Fariduddin Attar and his Studies</i>. Journal of History Culture and Art Research, 2(1), 241-262. Retrieved from http://kutaksam.karabuk.edu.tr/index.php/ilk/article/view/49

Issue

Section

Articles