Osmanlı Devleti’nde Modern Belediyeciliğin Ortaya Çıkışı ve Safranbolu’da İlk Belediyecilik Faaliyetleri

Özet

Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıla kadar kadı gibi şehrin yönetiminde söz sahibi olan kişiler ya da vakıf ve loncalar gibi bazı geleneksel kurumlar tarafından yürütülmeye çalışılan belediye hizmetlerinin, değişen şartlar ve zorunluluklar neticesinde dönüşüme uğrayarak yerini modern belediyecilik anlayışına bırakma süreci incelenmektedir.

Araştırmanın giriş bölümünde Osmanlı Devleti’nin 19. yüzyıl ortalarına kadar geçen dönemde geleneksel belediyecilik uygulamaları incelendikten sonra 19. yüzyıldaki modern belediyeciliğe geçiş süreci incelenmiştir. Araştırmanın birinci bölümünde Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan 1826 yılında Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasına kadar geçen sürede geleneksel olarak kadı, naip, lonca ve vakıflar tarafından yürütülen beledi hizmetler ele alınmıştır. İkinci bölümde ise geleneksel belediyecilikten modern belediyeye geçiş süreci değerlendirilmiştir. İç ve dış dinamiklerin etkisi ile belediye hizmetlerinin tek bir merkezden daha teşkilatçı bir şekilde yerine getirilmesi zorunluluğu örnekleri ile ortaya konulmuştur. Üçüncü bölümde de 1870 yılında Safranbolu Belediyesi’nin kurulmasından itibaren şehrin imar ve kalkınmasına yaptığı katkılar, insanının yaşam kalitesini yükseltmek üzere yürütülen beledi hizmetler ve bu hizmetlerin kimler tarafından yürütüldüğü ile hizmet sunma aşamasında oluşan örgütsüz yapıdan kurumsallaşma boyutuna geçiş aşamaları değerlendirilmiştir. Şehirlerin kalkınmasında başat rol oynayan askeri alaylardan birisinin Safranbolu’ya kurulmasında, şehir içi kaldırım ve yollar ile diğer şehirlerle olan bağlantı yollarının yapılmasında belediyenin ne kadar önemli hizmetler yaptığı ortaya konulmuştur. Ayrıca, I. Dünya Savaşı’ndan sonra yurdun işgal edilmesi sırasında yapılan protesto mitingleri örneğinde olduğu gibi belediyelerin toplumsal dayanışma ve organizasyon konularında da rol almaya başladıkları tespiti yapılmıştır.