Kanser Hastası Bulunan Ailelerde Hastalık Deneyimi ve Fertlerin Yaşam Bütünlüğünün Bozulmasına Etkisi / Illness Experience in the Families with Cancer Patients and its Effects on Biographical Disruption of Individuals
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v8i2.2124Keywords:
Yaşam bütünlüğünün bozulması, Hastalık deneyimi, Kanser, Hasta yakını, Biographical disruption, Experience of illness, Cancer, relatives of a patient.Abstract
Abstract
While health scientists define diseases as a biological disorder or loss of function, social scientists define it as a cultural phenomenon constructed through interaction between people. This research discusses the illness experiences of the families with cancer patients and the way such experience affects the biographical disruption of the family members. In this study, experiences of the relatives of cancer patients have been problematized. This problematization has been made through the concept of biographical disruption. The research was carried out by using semi-structured interview technique with the relatives of the cancer patients treated at the Karadeniz Technical University Farabi Hospital. The sample consists of 24 relatives of patients. The data obtained were interpreted by using descriptive analysis technique. As a result of the research, it was determined that the first-degree relatives of patients (eg. spouse, child) experienced more biographical disruption than the other patient relatives (eg. uncle). In addition, it has been found that factors such as treatment method, occupation, gender and status shape the illness experience.
Öz
Sağlık bilimcileri hastalığı biyolojik bir rahatsızlık veya işlev kaybı olarak tanımlarken sosyal bilimciler hastalığı insanlar arası etkileşimle inşa edilen kültürel bir olgu olarak tanımlamaktadır. Araştırma kanser hastası bulunan ailelerin deneyimleri ve aile fertlerinin yaşam bütünlüğünün bu deneyimden nasıl etkilendiğini konu edinmektedir. Araştırmada, kanser hastalarının yakınlarının deneyimleri sorunsallaştırılmıştır. Söz konusu sorunsallaştırma yaşam bütünlüğünün bozulması (biographical disruption) kavramı üzerinden yapılmıştır. Araştırma Karadeniz Teknik Üniversitesi Farabi Hastanesi’nde tedavi gören kanser hastalarının yakınlarıyla yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak yapılmıştır.
Çalışma grubu 24 hasta yakınını kapsamaktadır. Elde edilen veriler betimsel analiz tekniği kullanılarak yorumlanmıştır. Araştırma sonucunda birinci dereceden hasta yakınlarının (örneğin eş, çocuk) yaşam bütünlüğünün bozulmasını diğer hasta yakınlarından (örneğin amca) daha fazla deneyimledikleri tespit edilmiştir. Ayrıca tedavi şekli, meslek, cinsiyet ve statü gibi unsurların hastalık deneyimini biçimlendirdiği verisine ulaşılmıştır.
References
Akbal, A. (2008). Sağlığın değişen anlamı, Aytül Kasapoğlu (Ed.). Madalyonun iki yüzü: hastalık ve sağlık (s. 39-76) içinde. Ankara: Phoenix Yayınevi.
American Cancer Society (2019). Find a cancer type. https://www.cancer.org/cancer/all-cancer-types.html. Erişim Tarihi 28.05.19.
Balmer, C. Griffiths, F. & Dunn, J. (2014). A “new normal”: Exploring the disruption of a poor prognostic cancer diagnosis using interviews and participant-produced photographs, Health, 19(5), 451-472.
Baloğlu, B. (2006). Ekonomik ve sosyolojik bakış açısıyla sağlık ve hastalık, İstanbul: Der Yayınları.
Bury, M. (1982). Chronic illness as biographical disruption. Sociology of Health and Illness, 4(2), 167-182.
Cirhinlioğlu, Z. (2012). Sağlık sosyolojisi. (3. Baskı), Ankara: Nobel
Clarke, A. (2010). The sociology of healthcare. (2nd Edition). Harlow: Pearson.
Cockerham, W. C. (2004). Medical sociology, (9th Edition). New Jersey: Pearson Prentice Hall.
Conrad, P. (2007). The medicalization of society. Maryland: The John Hopkins University Press.
Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri. (3. Baskı). (Çev. Ayfer Budak ve İbrahim Budak). Ankara: Siyasal Kitap.
Ekiz, D. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. (4. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
Giddens, A. (2013). Sosyoloji. (Çev. İsmail Yılmaz). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
Green, G.; Todd, J. & Pevalin, D. (2007). Biographical disruption associated with multiple sclerosis: Using propensity scoring to assess the impact. Social Science & Medicine, (65)3, 524-535.
Grinyer, A. (2007). The biographical impact of teenage and adolescent cancer, Chronic Illness, 3, 265-277.
Güran, Ş. (2005). Kanserden korunma, Gülhane Tıp Dergisi, 47, 324-326.
Hollinrake, S. (2013). Informal care. Jonathan Gabe ve Lee F. Monaghan (Eds.) Key concept in medical sociology. (ss. 183-188) içinde. Los Angeles: Sage Publications.
Hubbard, G. & Forbat, L. (2012). Cancer as biographical disruption: constructions of living with cancer, Support Care Cancer, 20, 2033-2040.
Işıkhan, V. (2007). Kanser ve sosyal destek. Toplum ve Sosyal Hizmet, 18(1), 15-29.
Kleinman, A. (1988). The Illness narratives - suffering, healing and the human condition. USA: Basic Books.
Lakoff, G. & Johnson, M. (2015). Metaforlar- hayat, anlam ve dil. (Çev. G. Yavuz). İstanbul: İthaki Yayınları.
Liamputtong, P. & Suwankhong, D. (2015). Breast cancer diagnosis: biographical disruption, emotional experiences and strategic management in Thai women with breast cancer. Sociology of Health & Illness, 37 (7), 1086-1101.
Macionis, J. J. (2013). Sosyoloji. (13. Baskı). (Çev. Ed. Vildan Akan). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
McKenzie, H. & Crouch, M. (2004). Discordant feelings in the lifeworld of cancer survivors. Health, 8(2), 139-157.
Mead, G. H. (1972). Mind, self and society. (8th Edition). (Haz. Charles W. Morris), Chiago: The University of Chiago Press.
Newman, D. (2013). Sosyoloji – günlük yaşamın mimarisini keşfetmek. (3. Baskı), (Çev. Ali Arslan), Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Öncel, S. (1997). Kültürel yapı ile sağlık-hastalık ilişkisi, Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 13(1-3), 177-184.
Proctor, R. N. (2008). Kanser savaşları. (Çev. Ömer Faruk Birpınar), İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
Reeve, J. vd. (2010). Revisiting biographical disruption: Exploring individual embodied illness experience in people with terminal cancer, Health, 14(2), 178-195.
Scott, S. (2009). Making sense of everday life, Cambridge: Polity Press.
Skrzypek, M. (2014). The social origin of the illness experience – an outline of problems, Annals of Agricultural and Environmental Medicine, 21(3), 654-660.
Turner, B. S. (2011). Tıbbi güç ve toplumsal bilgi. (Çev. Ümit Tatlıcan), Bursa: Sentez Yayıncılık.
Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı (2019). Türkiye’de ve dünyada kanser epidemiyolojisi https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanserdb/yayinlar/sunular/ulusal_kanser_haftasi_2018/Dr._Dyt._NURAL_ERZURUM_ALiM.pdf Erişim Tarihi: 28.08.19.
White, K. (2002). An introduction to the sociology of health and illness, (1st Edition), London: Sage Publications.
Williams, S. J. (2000). Chronic illness as biographical disruption or biographical disruption as chronic illness? Reflections on a core concept. Sociology of Health & Illness, 22(1), 40-67.
World Health Organization (2019). https://www.who.int/cancer/en/. Erişim Tarihi: 28.05.19.
World Health Organization (2019). www.who.int/cancer/country-profiles/tur_en.pdf. Erişim Tarihi: 28.05.19.
Yadigaroğlu, H. (2017). Kanser hastalarının gündelik yaşam deneyimlerinin biyografik bozulma kavramı üzerinden değerlendirilmesi, Feray Artar ve Akın Bakioğlu (Ed.) VIII. Ulusal Sosyoloji Kongresi Bildiriler Kitabı içinde (ss. 593-598). Ankara: ODTÜ
Yakar-Karabuğa, H. & Pınar, R. (2013). Kanserli hastalara bakım veren aile üyelerinin yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 15(2), 1-16.
Yorulmazoğlu, E. (2012). Çağımızın hastalığı kanser danışma kılavuzu, İzmir: Etki Yayınları.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
