Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitiminde Disiplinlerarası Öğretim Yaklaşımının Tarihsel Gelişimi / Historical Development of Interdisciplinary Teaching Approaches in Social Studies Education in Turkey
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v8i2.2121Keywords:
Sosyal bilgiler eğitimi, Disiplinlerarası yaklaşım, Türk eğitim sistemi, Social studies, Curriculum, Interdisciplinary Teaching, Turkish education system.Abstract
Abstract
The object of this study is to assess the interdisciplinary teaching approach in social studies education, based on the historical development in Turkey. In the study, the curriculum programs of the Republican period, the national education council decisions and the related tebligler journals were examined with document analysis method. The study is carried out according to qualitative research techniques. The obtained documents were subjected to content analysis. Findings based on descriptive analysis technique were discussed with local and foreign literature and specific evaluations were made and some suggestions related to social studies programs were put forward. Social studies classes in primary schools in Turkey in 1962 as the first "Society and Country Studies" are combined in a course titled. In 1968, the name "Social Studies" was adopted for this course. In middle schools, this combination was realized in 1971. In 1985, the Social Studies course was removed from the middle school and replaced by National History, National Geography, and Citizenship courses. In 1998, these lessons were combined as Social Studies, covering the 4th to 7th-grade classes. In 2005, a constructivist approach was adopted and a new social studies program was announced. However, it is observed that the subjects of different disciplines cannot be adequately related to each other in the course programs until 2005 and an interdisciplinary approach cannot be implemented sufficiently. For the first time in social studies program updated in 2018, all areas of social sciences such as history, geography, law, economics, sociology, anthropology, political science, ethnography, archeology, and psychology could be handled with an interdisciplinary approach. It is suggested that the interdisciplinary approach in the future curriculum should be determined by identifying the current problems of society.
Öz
Bu araştırmanın amacı Türkiye’de sosyal bilgiler eğitiminde disiplinlerarası öğretim yaklaşımını tarihsel bir bakış açısı ile değerlendirmektir. Araştırmada cumhuriyet dönemindeki öğretim programları, millî eğitim şura kararları ve ilgili tebliğler dergileri doküman analizi yöntemi ile incelenmiştir. Araştırma problemine yanıt bulmak için amaca yönelik doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Elde edilen bulgular ilgili literatür ışığında tartışılarak güncel öğretim programlarına ilişkin bazı öneriler geliştirilmiştir. Türkiye’de ilkokul düzeyinde ilk disiplinlerarası müfredat girişimi 1962 yılında tarih, coğrafya ve yurttaşlık bilgisi derslerinin Toplum ve Ülke İncelemeleri adlı bir ders ile birleştirilmesi ile başlamıştır. 1968 yılında bu dersin adı Sosyal Bilgiler olarak değiştirilmiştir. Ortaokullarda ise bu birleştirme 1971 programı ile gerçekleştirilmiştir. 1985 yılında ortaokul düzeyinde sosyal bilgiler dersi programdan kaldırılmış, yerine Millî Tarih, Millî Coğrafya ve Vatandaşlık Bilgisi dersleri getirilmiştir. 1998 yılında Sosyal Bilgiler dersleri programa tekrar konulmuş ve 4. Sınıftan başlayarak 7. Sınıf dahil öğretim kademelerinde okutulmuştur. 2005 yılında ise yapılandırmacılığın etkisiyle ilkokuldan üniversiteye kadar tüm programlarda bir güncelleme faaliyeti başlamış ve bu kapsamda Sosyal Bilgiler öğretim programı da yenilenmiştir. Bu süreç aynı zamanda disiplinler arası öğretim açısından bir dönüm noktası olmuştur. 2005 yılı öncesindeki öğretim programlarında da disiplinler arası öğretime zaman zaman kuvvetli vurgu yapılmış olmasına rağmen gerek program geliştirme sürecinde gerekse uygulamada disipliner yaklaşımın çok daha baskın olduğu görülmektedir. 2005 yılı itibariyle öğretim programlarında ünite ve konu bazlı program yaklaşımı yerine öğrenme alanı ve kazanım ekseninde öğretim programları ele alınmış ve disiplinler arası bir yaklaşım ile programlar hazırlanmıştır. Hali hazırda Türkiye’deki güncel sosyal bilgiler programlarında Tarih, Coğrafya, Sosyoloji, Ekonomi, Hukuk, Etnografya, Arkeoloji, Psikoloji ve Siyaset Bilimi gibi sosyal bilimlerin çok farklı alanlarından elde edilen bilgiler disiplinler arası, bütünleşik bir yaklaşımla ele alınmıştır. Ancak disiplinler arası öğretiminin sürdürülebilmesi için ülkenin toplumsal sorunlarının belirlenmesi, bu sorunların bir öncelik sırasına konulması, toplumun tüm kesimleri ile tartışılması ve de en önemlisi program geliştirme sürecine imkânlar çerçevesince tüm paydaşlarının dâhil edilmesi gerekir.
References
Ackerman, D. B. (1989). Intellectual and practical criteria for successful curriculum integration. In H. H. Jacobs (Ed.), Interdisciplinary curriculum: Design and implementation. (25–38). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
Alp, E. (2010). Disiplinlerarası Öğretim Yaklaşımının Öğrencilerin Olasılık Konusundaki Akademik Başarılarına ve Öğrenmenin Kalıcılığına Etkisi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
Ata, B. (2006). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Yansıtıcı Soruşturma Geleneği ve Oluşturmacılık Yaklaşımı, Eğitimde Çağdaş Yönelimler III, Yapılandırmacılık ve Eğitimde Yansımaları Sempozyumu, Özel Tevfik Fikret Okulları, İzmir.
Barr, R. D.; Barth, J. L. & Shermis, S. S. (1978). The nature of socıal studies. California: ETC PublicationsBarth, J L (1991), Elemantary and Junior High-Middle School Social Studies Curriculum, Activities and Materials, Maryland, University Press of America, Inc
Bilgili, A. S., (2009). Geçmişten Günümüze Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. Bilgili, A. S., (Ed.), Sosyal Bilgilerin Temelleri (2. Baskı), (2-31), Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
Binbaşıoğlu, C. (1995). Türkiye’de Eğitim Bilimleri Tarihi (Araştırma- İnceleme Dizisi), Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
Budak, S. (2009). İlköğretim 8. Sınıf Matematik Dersinin Disiplinler Arası Yaklaşım İlkelerine Göre İşlenmesinin Öğrencilerin Matematik Başarısı Üzerindeki Etkisi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Erickson, H. L. (1995). Stirring the head, heart, and soul. Redefining curriculum and instruction. Corwin Press, Inc., California.
Çatak, M. (2015). Türkiye’de Sosyal Bilgiler Eğitim Programlarının İncelenmesi, EKEV Akademi Dergisi 19(62), 69-94.
Çepni, O. & Aydın, F. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Sınıf Dışı Okul Ortamlarına İlişkin Görüşleri, the Journal of Academic Social Science Studies 39, 317-335.
Çepni, O. (2015). The Problems That Social Studies Teachers Encounter in Learning and Teaching Process, International Online Journal of Educational Sciences 7 (4), 165 – 187.
Demirel, O.; Tuncel, I.; Demirhan, C. & Demir, K. (2008). Çoklu Zekâ Kuramı ile Disiplinlerarası Yaklaşımı Temel Alan Uygulamalara İlişkin Öğretmen-Öğrenci Görüşleri, Eğitim ve Bilim 33(147), 14-25.
Dervişoğlu, S. & Soran H. (2003). Orta Öğretim Biyoloji Eğitiminde Disiplinler Arası Öğretim Yaklaşımının Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 25, 48-57.
Dewey, J. (2008). Okul ve Toplum (Çev. H. A. Başman), Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
DiDonato, N. C. (2013). Effective self- and co-regulation in collaborative learning groups: An analysis of how students regulate problem solving of authentic interdisciplinary tasks, Instructional Science 41, 25–47.
Diker, Y. (2004). Disiplinlerarası Öğretim Yaklaşımına İlişkin Durum Çalışması, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Duman, B. & Aybek, B., (2003). Süreç Temelli ve Disiplinlerarası Öğretim Yaklaşımlarının Karşılaştırılması, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi 11, 1-12.
Evans, R. W. (2004). The Social Studies Wars- What Should We Teach the Children. New York and London: Teachers College Press.
Field, M.; Lee, R. & Field M. L. (1994). Assessing interdisciplinary learning. New directions for teaching and learning, 58, 69–84.
Moffatt, M. P. (1957). Sosyal Bilgiler Öğreti i (Çev. Nesrin Oran), Maarif Basımevi, İstanbul.
Ivanitskaya, L.; Clark, D.; Montgomery, G. & Primeau, R. (2002). Interdisciplinary Learning: Process and Outcomes, Innovative Higher Education 27(2), 95-111.
Jacobs, H. H. (1989). The growing need for interdisiplinary curriculum content, In H. H. Jacobs (Ed.), Interdisciplinary curriculum: Design and implementation. (1-13), Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
Kan, Ç. (2010). A.B.D ve Türkiye’de Sosyal Bilgilerin Tarihsel Gelişimi, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (2), 663-672.
Köse, E. (2007). İlköğretim Öğrencilerinin Ders Dışı Etkinliklerini Tercih Etme Nedenleri. A. Ü. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi 2(3), 46-61.
Kültür Bakanlığı (1938). Ortaokul Programı, Devlet Matbaaları, İstanbul.
Maarif Vekâleti (1924). İlk Mekteplerin Müfredat Programı. Matbaa-i Amire, İstanbul.
Maarif Vekâleti (1930). İlk Mektep Müfredat Program, Devlet Matbaaları, İstanbul.
Maarif Vekâleti (1931). Orta Mektep Müfredat Programı, Devlet Matbaaları, İstanbul.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (1948). İlkokul Programı. Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (1962). İlkokul Programı. Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (1968). İlkokul Programı. Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) (1974). Tebliğler Dergisi IX. Şûra özel sayısı, 37 (1788). Millî Eğitim Basımevi, İstanbul.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (1981). Tebliğler Dergisi, 48 (2090). http://tebligler.meb.gov.tr, Erişim Tarihi: 10.02.2019.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (1985). Tebliğler Dergisi, 48 (2195). http://tebligler.meb.gov.tr, Erişim Tarihi: 11.02.2019.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (1990). Tebliğler Dergisi, 53 (2315), http://tebligler.meb.gov.tr, Erişim Tarihi: 12.02.2019.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (1993). Tebliğler Dergisi, 56 (2381), http://tebligler.meb.gov.tr, Erişim Tarihi: 13.02.2019.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (1998). Tebliğler Dergisi, 61 (2487), http://tebligler.meb.gov.tr, Erişim Tarihi: 15.02.2019.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (1998a). Tebliğler Dergisi, 61 (2484), http://tebligler.meb.gov.tr, Erişim Tarihi: 15.02.2019.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (1998b). Tebliğler Dergisi, 61 (2492), http://tebligler.meb.gov.tr, Erişim Tarihi: 17.02.2019.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2005). Tebliğler Dergisi, 68 (2575), http://tebligler.meb.gov.tr, Erişim Tarihi: 20.02.2019.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2010). Tebliğler Dergisi, 73 (2637), http://tebligler.meb.gov.tr, Erişim Tarihi: 21.02.2019.
Millî Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Sosyal Bilgiler Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar) http://ttkb.meb.gov.tr
Özkök, A. (2004). Disiplinlerarası Yaklaşıma Dayalı Sanat Eğitiminin Yaratıcı Problem Çözme Becerisine Etkisi ve Bir Model Önerisi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
Perkins, D. N. (1994). The Intelligen Eye, Learning to Think by Looking at Art, Sanat Monica, CA: The Getty center for education in the arts, California.
Sağdıç, M. & Demirkaya, H. (2014). Evaluation of interdisciplinary teaching approach in geography education, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 13 (49), 386-410.
Schoch, E. & Seitz, H. (1997). Interdisziplinarer Unterricht- Anspruch und Wirklichkeit. 25 Jahre IWP. Schule in Wissenschaft, Politik und Praxis, Dubs, R. und Luzi R. (Hrsg.), St. Gallen, 633-645.
Sönmez, V. (1998). Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu. Anı Yayıncılık, Ankara.
Yalçın, A., (2016). Cumhuriyetten Günümüze Sosyal Bilgiler Programlarının Sosyal Bilgiler Öğretim Yaklaşımlarına Göre İncelenmesi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Antalya.
Yeşiltepe, D. S. (2010). Osmanlı Döneminde Coğrafyanın Müfredatta Yer Alması ve Hazırlanan İlk Ders Kitapları, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Yeşilbursa, C. C. (2015). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Temel Yaklaşımlar. C. Dönmez ve K. Yazıcı (Editörler). Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 47-57). Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara.
Yıldırım, A. (1996). Disiplinlerarası Öğretim Kavramı ve Programlar Açısından Doğurduğu Sonuçlar, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 12, 89-94.
Yücel, M. S. (2001). Demokrat Parti. Ülke Kitapları, İstanbul.
Zarrillo, J. J. (2011). The past, present, and future of social studies teaching and learning (Ed.), an introduction to the social studies (1-24). Retrieved from.pdf. https://catalogue.pearsoned.co.uk
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
