Hocazâde Süleyman Şevket’in Gözünden Lozan Sonrası Kıbrıs Türkleri / Cyprus Turks After Lausanne Through the Eyes of Hocazâde Süleyman Şevket

Authors

DOI:

https://doi.org/10.7596/taksad.v8i2.2064

Keywords:

Kıbrıs, Kıbrıs Türkleri, Göç, Süleyman Şevket, Lozan antlaşması, Cyprus, Turkish Cypriots, Migration, Suleiman Shawkat, Lausanne treaty.

Abstract

Abstract

After Turkey had approved formally that Cyprus was under the British rule with the Treaty of Lausanne, some of the Turkish Cypriot population that were accepted as Turkish citizens stayed in the island through British nationality, many Turkish Cypriots had to leave the island but in the later period, the challenges that the Turkish Cypriots experienced continued to increase. When compared with the Greek Cypriots, the challenges that the Turkish Cypriots who were quite backward in political, social and economic terms had were ignorance, poverty, non-organizing problem, and migration. Hocazade Süleyman Şevket, who was among the intellectuals trying to find valid solutions by examining the situation of the Turkish Cypriots, wrote articles about the situation of the Turkish Cypriots in the newspaper, Soz, one of the important newspapers of Cyprus. Süleyman Şevket frequently expressed his anxiety about the future of Turkish Cypriots and he also stated issues such as the inability to unity, ignorance, and poverty that were common among Turks dragged them into disaster and emphasized that these issues could be resolved only by modeling the Turkish Republic and the reform movements. In this study, the issues that the Turkish Cypriots had in education, culture and social life in the post-Lausanne period are discussed based on the article “How are the Turkish Cypriots?” by Süleyman Şevket. In addition, archival documents and other related reports of this period are examined comparatively.

Öz

Lozan Antlaşması’yla Kıbrıs’ın İngiliz yönetimine geçtiğinin Türkiye tarafından resmen onaylanması üzerine, o güne kadar Türk tebaası olarak kabul edilen Kıbrıslı Türklerden bir kısmı İngiliz uyruğuna geçerek adada kalırken, çok sayıda Kıbrıslı Türk de adadan göç etmek zorunda kalmış, ancak bundan sonraki süreçte, Kıbrıs Türkleri için yaşanan sıkıntılar artarak devam etmiştir. Kıbrıs Rumları ile mukayese edildiğinde; siyasal, toplumsal ve iktisadi bakımdan oldukça geri oldukları gözlenen Kıbrıs Türklerinin yaşadıkların sorunların başında, cehalet, yoksulluk, örgütlenememe sorunu ve göç yer almıştır. Kıbrıs Türklerinin içinde bulundukları durumu inceleyerek, geçerli çözüm yolları bulmaya çalışan aydınlar arasında bulunan Hocazade Süleyman Şevket, Kıbrıs’ın önemli gazetelerinden olan Söz gazetesinde, Kıbrıs Türklerinin durumu ile ilgili yazılar kaleme almıştır. Süleyman Şevket, Kıbrıs Türklerinin geleceğinden duyduğu endişeyi sıklıkla dile getirmiş olup, Türkler arasında yaygın olan; birlik olamama, cehalet ve fakirliğin, onları her geçen gün felakete sürüklemekte olduğunu, bu sorunların, Türkiye Cumhuriyeti ve inkılap hareketlerinin örnek alınarak çözülebileceğini ifade etmiştir. Bu çalışmada, Süleyman Şevket’in, “Kıbrıs Türkleri Ne Halde?” başlıklı yazısından yola çıkılarak, Lozan sonrası dönemde Kıbrıs Türklerinin eğitim, kültür, ekonomik ve sosyal hayatta yaşadıkları sıkıntılar ele alınmıştır. Ayrıca, bu döneme ait arşiv belgeleri ve konu ile ilgili diğer raporlar da mukayeseli olarak incelenmiştir. 

Author Biography

Cemile Şahin, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Tarih Bölümü

Dr. Öğretim Üyesi Cemile ŞAHİN

Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi, Tarih Bölümü

References

Ayın Tarihi, “Kıbrıs Türklerinin Vaziyet-i Hazırası”, C.VII, S.21, 1341, 800-804.

Adataş, Mahir (1993). Avukat Süleyman Şevket’in Yaşam Öyküsü, Ankara.

An, Ahmet (1997). Kıbrıs Türk Liderliğinin Oluşması (1900-1942), Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.

An, Ahmet (2002). Kıbrıs’ın Yetiştirdiği Değerler (1782-1899), Ankara: Akçağ Yayınları.

Çakmak, Zafer (2008). “Kıbrıs’tan Anadolu’ya Türk Göçü (1878-1938)”, A.Ü., Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 36, s.201-223.

Demiryürek, Mehmet (2003). “Lozan Sonrası Kıbrıs’tan Türkiye’ye Göç (1923-1926)”, Toplumsal Tarih, S.115.

Duru, Kâzım Nami (1958). Cumhuriyet Devri Hatıralarım, İstanbul: Sucuoğlu Matbaası.

Emgili, Fahriye (2013). “Kıbrıs’tan Türkiye’ye Yapılan Göçlerin Kıbrıs Türk Basınına Yansımaları (1923-1938)”, Karadeniz Araştırmaları, 39, s.111-136.

Erdoğru, M. Akif (2013-1). “Kıbrıs Türkleriyle İlgili Türkçe Bir Rapor”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, (Kıbrıs Özel Sayısı), s.5-13.

Gürel, Şükrü S. (1984). Kıbrıs Tarihi I (1878–1960), Ankara: Kaynak Yayınları.

Behçet, Hasan (1969). Kıbrıs Maarif Tarihi (1571-1968), Lefkoşa.

Hasgüler, Mehmet (1996). Kıbrıs’ta Kooperatifçilik ve Tüketim Kooperatifleri Uygulaması, Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.

Hidayet (4 Aralık 1930). “Kıbrıs Türkleri servetlerini tedricen elden çıkarıyorlar”, Cumhuriyet.

Hocazade Süleyman Şevket (1 Kanunisani 1928). “Kıbrıs Türklüğü Ne Halde?”, İçtihad, s.4649-4651.

Kaymak, Faiz (1968). Kıbrıs Türkleri Bu Duruma Nasıl Düştü? İstanbul: Alpay Basımevi.

Keser, Ulvi (2006/Bahar). “Kıbrıs’ta Göç Hareketleri ve 1974 Sonrasında Yaşananlar”, ÇTTAD, V/12, s.103-128.

Konur, İsmet (1938). Kıbrıs Türkleri, İstanbul: Bürhaneddin Matbaası.

Meray, Seha L. (1972). Lozan Barış Konferansı/Tutanaklar Belgeler, II/I/I, Ankara: A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.

Müezzin, Cemay Onalt (2009). İngiliz Dönemi’nde Araplara Verilen Kızlar, KKTC: Dörtrenk Matbaacılık.

Öksüz, Hikmet (1999). “Lozan’dan Sonra Kıbrıs Türklerinin Anavatana Göçleri”, Tarih ve Toplum, C.32, S.187.

Öznur, Şevket (2010). “Kıbrıs’ta Ağıt-Türkü Geleneği”, http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/sevket_oznur_kibris_agit_turku_gelenegi.pdf (Erişim Tarihi: 13.03.2019).

Soysal, İsmail (2000). Türkiye’nin Siyasal Andlaşmaları I (1920– 1945), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Şahin, İ.; Şahin, C. & Öztürk, M. (2013). “Barış Harekâtı Sonrasında Türkiye’den Kıbrıs’a Yapılan Göçler ve Tatbik Edilen İskân Politikası”, Turkish Studies - International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/7, 599-630.

Şahin, İsmail (2016). Kıbrıs’ta Siyasal Çatışmaların Toplumsal Kökeni, Ankara: Son Çağ Yayınları.

Temizyürek, Fahri & Dinçer, Fatma (Bahar 2014). “Cumhuriyet Dönemi Eğitim Tarihinde Önemli Bir İsim: Kâzım Nami Duru”, CTAD, 19, s.173-193.

Uzman, Nasrullah (2018). Türkiye’nin Mülteci ve Muhacir Politikaları (1923-1947), Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.

Ünlü, Cemalettin (1981). Kıbrıs'ta Basın Olayı (1878-1981), Ankara: Basın Yayın Genel Müdürlüğü.

Published

2019-07-01

How to Cite

Şahin, C. (2019). Hocazâde Süleyman Şevket’in Gözünden Lozan Sonrası Kıbrıs Türkleri / Cyprus Turks After Lausanne Through the Eyes of Hocazâde Süleyman Şevket. Journal of History Culture and Art Research, 8(2), 450-460. https://doi.org/10.7596/taksad.v8i2.2064