Toplumun Devrik Cümle Hakkındaki Düşüncesi ve Nesirde Devrik Cümlenin Yeri / Opinion of Society on the Inverted Sentence and the Place of the Inverted Sentence in Prose
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v6i6.1097Anahtar Kelimeler:
Devrik cümle- Cümle yapısı- Türk nesirleri- Türkçenin söz dizimi- Toplumda dil algısı- Inverted sentence- Transposed sentence- Turkish proses- Turkish syntax- Sentence and society relationship.Özet
Abstract
This study aims to analyse the usage of inverted sentences which we have been witnessing in daily life, language and literature as well as show public perception about the inverted sentences. In the research, eight proses by eight different Turkish writers have been analysed according six factors. The observed data showed that inverted sentences more likely to be used by so-called left-wing writers who wrote about social subjects.
To collect data about public opinion, a survey, consisting of 12 questions and answered by 500 people, conducted by the researchers. Regarding the last question, which serves most for the work, 772 connotations have been indicated by 448 people and these connotations have been associated with 267 different terms. According to data gathered by the open-ended questions, it could be said that society is in a dilemma as well as linguists. That we have come across different terms in addition to positive and negative answers shows the wealthy world of thought in Turkish society.
ÖZ
Bu araştırma, son yıllarda günlük hayatımızda gerek iletişimimizde gerek okuyup yazdıklarımızda sık sık karşılaştığımız devrik cümle kullanımını ve bunun toplum tarafından algılanış biçimini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırmada, sekiz Türk yazarın nesirlerinde devrik cümle kullanımları 6 faktör açısından incelenerek elde edilen veriler ışığında devrik cümleyle ilgili düşünce tarzları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Elde edilen bulgular, toplumsal konularda yazılar yazan ve solcu olarak nitelendirilen yazarların devrik cümle kullanım oranlarının daha yüksek olduğunu göstermiştir.
Araştırmada, devrik cümle yapısı ile ilgili toplum algısını ölçmek amacıyla 500 katılımcının cevapladığı 12 soruluk bir anket çalışmasının sonuçlarına da yer verilmiştir. Çalışmanın amacına en çok hizmet eden son soruya; 448 katılımcıdan 772 çağrışım belirtilmiş, bu çağrışımlar 267 farklı kavramla ilişkilendirilmiştir. Açık uçlu sorudan elde ettiğimiz verilere göre toplumun da tıpkı dilciler gibi devrik cümle hakkında ikileme düşmüş olduğu tespit edilmiştir. Olumlu ve olumsuz yanıtların yanında çeşitli kavramlara rastlamamız toplumumuzun zengin düşünce gücünü göstermektedir.
Referanslar
Ataç, N. (1998). Karalama Defteri-Ararken. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Ataç, N. (2000). Dergilerde. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Atsız, H. N. (1997). Makaleler I. İstanbul: İrfan Yayınevi.
Atsız, H. N. (1998). Bozkurtlar Diriliyor. İstanbul: İrfan Yayınevi.
Avcı, Y. (2013). Türkçede Cümle Öğretiminde Ortaya Çıkan Sorunlar. 11. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi.
Banarlı, N. S. (2012). Türkçenin Sırları. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
Banguoğlu, T. (1998). Türkçenin Grameri. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
Baykurt, F. (2007). Amerikan Sargısı. İstanbul: Literatür Yayınları.
Belge, M. (1989). Türk Dilinde Gelişmeler, (Cilt. 10, s. 2558–2606) Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi.
Bilgegil, M. K. (1984). Türkçe Dilbilgisi (Edebiyat Bilgi ve Teorilerine Giriş). Ankara: Güzel İstanbul Matbaası.
Buğra, T. (2014). Osmancık. Ankara: Ötüken Yayınları.
Demircan, Ö. (2004). Nazım Hikmet ve Devrik Tümce. Türk Dili Dergisi, 73.
Dizdaroğlu, H. (1976). Tümcebilgisi. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
Edgü, F. (1997). Çığlık. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Ediskun, H. (1960). Devrik Cümle Üzerinde Bir Araştırma. Türk Dili, 100, 193-197.
Ergin, M. (1993). Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri için Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Bayrak Basım/Yayım/Tanıtım.
Ersöz, C. (2005). Bana Türkçe Bir Ekmek Ver. İstanbul: Gendaş Kültür.
Eyüboğlu, S. (2011). Mavi ve Kara. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Gencan, T. N. (2001). Dilbilgisi. Ankara: Ayraç Yayınevi.
Göksu, Ö. (1980). Dilde Yapı Kavramı ve Geleneksel Yaklaşım, Dilbilim ve Dilbilgisi Konuşmaları içinde (s.46-56). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Hatiboğlu, V. (1982). Türkçenin Sözdizimi. Ankara: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Basımevi.
Hengirmen, M. (1999). Dilbilgisi ve Dilbilim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Engin Yayınevi
İnan, A. (1960). Atatürk ve Devrik Cümle. Türk Yurdu. 286, 28.
Işınsu, E. (2012). Sancı. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Karahan, L. (2010). Türkçede Söz Dizimi. Ankara: Akçağ Yayınları.
Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Korkmaz, Z. (1995). Türk Dili Üzerine Araştırmalar II. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Pamuk, O. (2006). Kar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Tanpınar, A. H. (1957, 4 Haziran). Nurullah Ataç İçin. Cumhuriyet.
Topaloğlu, A. (1989). Dil Bilgisi Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Torun, Y. (2005). Nurullah Ataç’ın Denemelerinde Devrik Yapılar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
Yıldırım, F. (2014). Türkiye Türkçesi ve Ağızlarında Devrik Dizim Üzerine. Prof. Dr. Mehmet Özmen Adına Sözdizimi Çalıştayı Bildirileri.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi'nde yayımlanan tüm çalışmalar Creative Commons 4.0 CC-BY lisansı ile lisanslanmıştır.
Bunları yapmakta özgürsünüz:
- Bu eseri her boyut ve formatta paylaşabilir — kopyalayabilir ve çoğaltabilirsiniz.
- Materyalden Adapte et — karıştır, aktar ve eserin üzerine inşa et
- her türlü amaç için, ticari amaç da dahil
Alttaki şartlar altında:
Atıf — uygun bilgiyi, lisansa linki, and ve değişiklik yapıldıysa değişiklik bilgisinivermelisiniz. Sizi veya kullanımınızı lisansörün onayladığı bilgisini içermemek kaydıyla, size uygun şekilde bu işlemleri gerçekleştirebilirsiniz.
AynıLisanslaPaylaş — Eğer materyali karıştırdınızsa, aktardınızsa ya da materyalin üzerine çalıştınızsa, ancak aynı lisans ile dağıtabilirsiniz.
- Ek sınırlamalar yoktur — Lisansın izin verdiği hakları başkaları üzerinde kanunlarla ya da teknolojiyikullanarak sınırlayamazsınız.