Arşiv Belgelerine Göre Selahaddin Eyyûbî'nin Kudüs Vakıfları / According to Archive Sources Salahaddin Ayyubi's Foundations in Jerusalem
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v6i6.1205Keywords:
Selahaddin Eyyûbî, Kudüs, Vakıf, Osmanlı, Salahaddin Ayyûbî, Jerusalem, Foundation, Ottoman.Abstract
Abstract
Jerusalem was remained under the dominion of the Latin kings for eighty-eight years untill conquered by Salahaddin Ayyubi. Salahaddin Ayyubi, who started an intensive work for reconstruction of the city following the conquest, has pioneered many services in areas of education, health, religion and culture with his foundation works.
Although Salahaddin Ayyubi’s work on charitable foundations in Jerusalem is included in previous studies conducted on the history of Jerusalem, but no independent work specific to this issue has been done. In this article, archival documents that have not been published before were evaluated and the issues related to the foundations established by Salahaddin Ayyubi in Jerusalem and the administration of these foundations, especially in the recent periods of the Ottoman Empire, have been highlighted. Besides, the negative effects of negative developments in Jerusalem in the form of building and construction of temples on Salahaddin Eyyubi foundations has also been pointed out.
Öz
Kudüs seksen sekiz yıl Latin Krallığı'nın hâkimiyetinde kaldıktan sonra Selahaddin Eyyûbî tarafından fethedilmiştir. Fethi müteakip şehrin yeniden imarı için yoğun bir çalışma başlatan Selahaddin Eyyûbî, kurduğu vakıf eserleriyle eğitim, sağlık, din ve kültür alanlarında birçok hizmete öncülük etmiştir.
Kudüs tarihine dair yazılmış olan eserlerde Selahaddin Eyyubî'nin Kudüs'teki vakıflarına ilişkin bilgilere yer verilmekle beraber tespit edebildiğimiz kadarıyla müstakil bir çalışmanın konusu yapılmamıştır. Bu makalede daha önce yayınlanmamış arşiv belgeleri de değerlendirilerek Selahaddin Eyyubî'nin Kudüs'te tesis ettiği vakıflar ve özellikle Osmanlı'nın son dönemlerinde bu vakıfların idaresine ilişkin hususlar ele alınmıştır. Ayrıca Kudüs'te gayr-i müslimlerin mülk edinme ve mabet inşa etme çabalarının vakıflar aleyhine doğurduğu olumsuz gelişmelerden Selahaddin Eyyubî vakıflarının nasıl etkilendiğine de bu çalışmada yer verilmiştir.
References
Arif Paşa el-Ârif (1994). Tarihü’l-Kuds. 2. baskı. Kahire: Dârü'l-maârif.
Asadi, Şefaattin & Şefaattin Deniz (2015). Kızılbaşlığın Tarihi. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
Baysun, M. Cavid & Ahmed Cevdet Pasa (1986). Tezakir 13-20. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Beşnak, Abdullah Maruf & Rafet Meri (2010). Tahric: Ahmed. Atlasu Mealimi’l-Mescidi’l-Aksâ. Amman: Müessesetü'l-Fursan li'n-Neşr, 2010/1431.
Buhl, F. (1977). Kudüs. Cilt VI. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
Çelebi, Evliya (1935). Seyahatname. Cilt IX. İstanbul: Maarif Vekâleti Devlet Matbaası.
Demirkent, Işın (2002). Kudüs. Cilt XXVI. Ankara: Diyanet Vakfı.
Demirkol, Erdem (2007). ''II. Abdulhamid Döneminde Kudüs'te Kilise İmar ve İnşa Faaliyetleri'' İstanbul: MÜ. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
Ed. Ömer Faruk Yılmaz (haz. İlhan Ovalıoğlu; Raşit Gündoğdu; Cevat Ekici; Ebul Faruk Önal). (2009). Vesîka ve Fotoğraflarla Osmanlı Devrinde Kudüs. Cilt II. İstanbul: Çamlıca Basım Yayın.
el-Alîmî, Mücîruddin el-Hanbelî (1999). el-Ünsü'l-Celîl bi-Târîhi'l-Kudsü ve'l-Halîl. Cilt II. Ürdün: Mektebetu Dendis, 1420/1999.
el-Ârif, Ârif (2005). el-Mufassal fî Târihi'l-Kudüs. Beyrut: el-Müessesetü'l-Arabiyyetü li'dirâsâti ve'n-neşr.
el-Aselî, Kâmil Cemil (1983). Vesâik Makdisiyye Târihiyye. Cilt I. Amman: el-Câmiatü'l-Ürdüniyye.
el-Uleymi, Ebü'l-Yümn Mücirüddin Abdurrahman Ebü'l-Yümn (1999). el-Ünsü'l-Celil bi-Târihi'l-Kuds ve'l-Halil. Cilt 2. Amman, 1999/1420.
Eren, Halit (ed). (2015). (Khaled Zaghari, Najih Baqirat, Cengiz Tomar). Fotoğraflarla Dünden Bugüne Kudüs. İstanbul: İRCİCA, Karist Baskı Çözümleri.
Eren, Halit (ed). (2016). Mühimme Defterlerinde Kudüs (1545-1594). İstanbul.
Fayda, Mustafa (2007). Ömer. Cilt XXXIV. İstanbul: Diyanet Vakfı.
Guşa, Mehmet Haşim (2009). El-Evkâfü'l-İslâmiyye fi'l-Kudsi'ş-Şerîf. Cilt I. İstanbul: İRCİCA.
Hasan, Hasan İbrahim (1986). Siyasi-Dinî-Kültürel-Sosyal İslam Tarihi. Çeviren İsmail Yiğit. Cilt 5. İstanbul: Kayıhan.
Işık, Sevgi & Ayan, Fatma (2015). Defter-i Evkāf-ı Livâ-i Kuds-i Şerif. Ankara: Afşar Matbaacılık.
Kanat, Elif (2013). Kudüs’teki İslami Vakıf ve Eserlerle ilgili Şam Ahkâm Defterlerinde Yer Alan Hükümler (1742-1830) (İnceleme-Metin). İstanbul.
Rabaia, İbrahim (2016). Sicillatu Mahkemeti’l-Kudsi’ş-Şer’iyye (sicil rakam 67). İstanbul: İRCİCA.
Rabaia, İbrahim (2016). Sicillatu Mahkemeti’l-Kudsi’ş-Şer’iyye (sicil rakam 107). İstanbul: İRCİCA.
Rabaia, İbrahim (2016). Sicillatu Mahkemeti’l-Kudsi’ş-Şer’iyye (sicil rakam 201). İstanbul: İRCİCA.
Rabaia, İbrahim (2016). Sicillu Mahkemeti’l-Kudsi’ş-Şerʽiyyeti’l-Osmaniyye (sicil rakam 152). 1. Baskı. Ramallah: Darü’ş-Şeyma, 2011/1432.
Sırma, İhsan Süreyya (1997). ''Haçlı Seferlerinde 'Templier'ler, ya da 'Din Savaşçıları'.'' Haçlı Seferlerinin 900üncü Yıldönümünde Uluslararası Selahaddin-i Eyyubî Sempozyumu, 23-24 Kasım 1996. Diyarbakır: Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi.
Şeşen, Ramazan (2012). Eyyûbîler (1169-1260). İstanbul: İsam.
Şeşen, Ramazan (1995). Eyyubiler. Cilt XII. İstanbul: Diyanet Vakfı.
Şeşen, Ramazan (2000). Selahaddin Eyyûbî ve Devri. İstanbul : Çağ Yayınları.
Şeşen, Ramazan (2009). Selahaddin-i Eyyûbî. Cilt XXVI,, 337, 339. İstanbul: Diyanet Vakfı.
Terzioğlu, Arslan (1992). Bîmâristan. Cilt VI. İstanbul: Diyanet Vakfı.
Uludağ, Süleyman (1997). Hankâh. Cilt XVI. İstanbul: Diyanet Vakfı.
Yiğitoğlu, Mustafa (2015). Dinlerde Dua, Sunu ve Sunaklar. İstanbul: Kitabî.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
