<b>Darüşşifas Where Music Threapy was Practiced During Anatolian Seljuks and Ottomans</b> / Selçuklu ve Osmanlı Darüşşifalarında Müzikle Tedavi
Keywords:
Music therapy, Darüşşifas, Seljukian and Ottoman hospitals, Musicothérapie, Darüşşifa, seldjoukide et ottoman hôpital.Abstract
Abstract
Music therapy, one of the oldest treatment methods known, dates back to thousands of years. Turks’ using music therapy practices in hospitals -Ottoman and Seljuk hospitals- built with appropriate acoustic in the treatment of mental disorders, utilizing the books which included the researches done by scientists such as İbni Sina, Razî, Farabî, Hasan Şuurî and in Gevrekzade Hasan Efendi in music therapy and improving music therapy practices exemplarily in the period of Ottomans and Seljukians is assessed as the first serious music therapy practices. Darüşşifa is one of the names given to medical and educational establishments which give people health service depending on practice and observation and treated patients in Turkish and Islamic world. Turks started various reconstruction activities following their settlement in Anatolia. Within a short period, they built several types of artifacts such as; caravansaries, madrasahs, mosques, darüşşifas. In Seljukian and Ottoman darüşşifas, medical subjects were taught according to researches and scientific principals, and surgeons were educated at medical madrasahs as well. Medical health care service was provided in those places. In this study, of darüşşifas where music therapy was practised the ones surviving today and having importance have been analyzed so as to emphasize how curative power of art history and music was used by Turkish people centuries ago. From this point of view, Kayseri Gevher Nesibe Tıp Medresesi (Medical madrasah) (1206), Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Mosque and Hospital) (1228), Amasya Darüşşifası (1309), Fatih Darüşşifası (1470) Edirne Sultan II. Bayezid Darüşşifası (1488), Süleymaniye Tıp Medresesi and Şifahanesi (Medical Madrasah and Hospital) (1556) have been examined in this study as the featured ones among the institutions where music therapy was practised.
Öz
Müziğin insanlar üzerinde bıraktığı psikolojik ve fiziksel etki günümüzde açıkça bilinmektedir. Bilinen en eski tedavi yöntemlerinden biri olan Müzikle tedavinin geçmişi binlerce yıl öncesine dayanır. Türklerin, müzikle tedavide İbn Sina, Razî, Farabî, Hasan Şuurî ve Gevrekzade Hasan Efendi gibi bilim adamlarının yaptıkları araştırmaların yer aldığı kitaplardan faydalanarak, Selçuklu ve Osmanlılar döneminde, akıl hastalıklarının tedavisine uygun akustikle inşa edilen hastaneler-darüşşifalarda kullanmaları, ilk ciddi müzikle tedavi uygulamaları olarak değerlendirilir. Darüşşifa, Türk ve İslam dünyasında pratiğe ve gözleme dayalı sağlık hizmetleri veren hastaları tedavi eden sağlık ve eğitim kurumlarına verilen isimlerden birisidir. Darüşşifalar Tıp mesleğinin uygulanmasına yönelik özel mimari anlayış içeren yapıları ile de ayrıcalıklı bir yere sahiptir. Türkler Anadolu’ya yerleşmeleri ile birlikte çeşitli imar faaliyetlerine başlamışlardır. Yapılan bu faaliyetler içerisinde kervansaraylar, medreseler ve camilerle birlikte darüşşifalar da bulunmaktadır. Selçuklu ve Osmanlı darüşşifalarında tıbbi konular araştırmalara ve bilimsel esaslara bağlı kalınarak işleniyor, aynı zamanda tıp medreselerinde cerrah yetiştiriliyordu. Yapılan eğitimler dışında tatbiki uygulamaların da yaptırıldığı bilinmektedir. Darrüşşifalar, Anadolu Selçuklu ve Osmanlı medreseleri plan şemasına uygun olarak tasarlanmıştır. Genelde derslerin verildiği ana eyvan ve farklı ihtiyaçlar için düzenlenmiş avlu etrafında yer alan odalardan oluşmaktaydı. Türk sanat tarihi içerisinde sıklıkla karşılaştığımız tıp siteleri aynı zamanda günümüz tıp fakültesi mantığı ile örtüşmektedir. Buralarda tedavi edici sağlık hizmetleri sunulmaktaydı. Müzikle tedavi yapılan darüşşifalardan günümüze ulaşan ve önem teşkil edenler bu çalışmada sanat tarihi ve müziğin iyileştirici gücünün yüzyıllar öncesinde Türklerde nasıl kullanıldığını vurgulamak amacıyla ele alınmıştır. Buradan hareketle Kayseri Gevher Nesibe Tıp Medresesi (1206), Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (1228), Amasya Darüşşifası (1309), Fatih Darüşşifası (1470) Edirne Sultan II.Bayezid Darüşşifası (1488), Süleymaniye Tıp Medresesi ve Şifahanesi (1556) Enderun Hastanesi bu çalışmada müzikle tedavinin yapıldığı kurumlar arasında öne çıkanlar olarak incelenmiştir. Böylece Türk müziği makamları ve hastalıklar arasında kurulan ilişkiler Selçuklu ve Osmanlı Sanatı içinde müzikle tedavinin gerekleri düşünülerek inşa edilen bu yapıların yaşam amaçları ve müziğin iyileştirici gücünün vurgulanması amaçlanmıştır.
La musicothérapie pratiquée pendant le règne des Seldjoukides d’Anatolie et des Ottomans Résumé La musicothérapie, l’une des plus anciennes méthodes de traitement connues, remonte à des milliers d’années. La musicothérapie turque pratiquée dans les hôpitaux ottomans et seldjoukides utilisait l’acoustique appropriée au traitement des troubles mentaux avec la lecture des livres des savants comme Avicenne, Râzî, Fârabî, Hasan Shuurî et Gevrekzade Hasan Efendi. Ainsi la musicothérapie et l’amélioration de la musicothérapie de manière exemplaire à l’époque des Ottomans et Seldjoukides est la première pratique sérieuse de la musicothérapie. Darüşşifa est l’un des noms donnés aux établissements médicaux et éducatifs qui confèrent au peuple des services de santé en fonction de la pratique et de l’observation et qui traitent les patients dans le monde turc et islamique. Les Turcs ont commencé à reconstruire différents bâtiments selon leurs possibilités en Anatolie. Dans une courte période, ils ont construit plusieurs types de constructions tels que caravansérails, médersas, mosquées, darüşşifas. En seldjoukide et ottoman darüşşifas, les sujets médicaux ont été acquis d’après les recherches et suivant des principes scientifiques. De plus, les chirurgiens ont été formés dans des médersas médicales. Les services médicaux de soins de santé ont été rendus dans ces lieux. Dans cette étude, on a étudié les Darüşşifas où la musicothérapie a été pratiquée. Ils survivent aujourd'hui en ayant une importance pour souligner comment le pouvoir curatif de l’histoire de l’art et de la musique a été utilisé par les Turcs il ya des siècles. De ce point de vue, dans ce travail, on a examiné les institutions suivantes où la musicothérapie a été pratiquée : la Madrasa Médicale de Kayseri Gevher Nesibe (1206), la Mosquée de Divrigi Ulu et sa Darüşşifa (1228), la Darüşşifa d’Amasya (1309), La Darüşşifa de Fatih (1470), la Darüşşifa d’Edirne Sultan II. Bayezid (1488), La Madrasa Médicale de Suleymaniye et Son Hôpital (1556).
References
Acıduman, A. (2010). Darüşşifalar Bağlamında Kitabeler (Epigraphs in the Content of
Darüşşifas) , Vakıf Kayıtları ve Tıp Tarihi Açısından Önemleri - Anadolu Selçuklu
Darüşşifaları Özelinde (Foundation Records and their Importance in terms of History of
Medicine particularly in Anatolian Seljuk Darüşşifas). Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Mecmuası. (Journal of Ankara University Faculty of Medicine). 63(1).
Aslanapa, O. (1989). Türk Sanatı. Remzi Kitabevi. Đstanbul. (Turkish Art, Remzi Bookstore,
Đstanbul)
Atıcı E., S. Erer. (2010). Selçuklu Ve Osmanlılarda Müzikle Tedavi Yapılan Hastaneler
Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 36 (1) 29-3 (Hospitals in Seljuks and Ottomans
Where Music Therapy is Practiced, Journal of Uludağ University Faculty of Medicine)
Ak, Ş. (1997). Avrupa Ve Türk Đslam Medeniyetinde Müzikle Tedavi Tarihi Gelişim Ve
Uygulamaları, Öz Eğitim Yayınevi, Konya. (Historical Developments and Practices of Music
Threapy in Europe and Turkish Islamic Civilization, Öz Eğitim Press, Konya)
Atçeken, Z, Bedirhan, Y. (2004). Selçuklu Müesseseleri Ve Medeniyet Tarihi, (Seljuk
Institutions and History of Civilization) Konya, 2004, Eğitim Kitapevi, (Eğitim Bookstore) S.
( P. 111) Atçeken, Z, Bedirhan, Y(2004). Selçuklu Müesseseleri Ve Medeniyet Tarihi, (Seljuk Institutions and History of Civilization) Konya, 2004, Eğitim Kitapevi, (Eğitim
Bookstore) S. 111 ( P. 111)
Baltacı, C. (2005). 15-16. Asırlarda Osmanlı Medreseleri, 1, M. Ü. Đlahiyat Fak. Vakfı
Đstanbul, s 69. (Ottoman Madrasahs in the 15-16th Centuries, M. U. Foundation of Faculty of
Divinity, Đstanbul, p 69)
Başağaoğlu Đ. , Bakır, B. (2006). Anadolu Selçuklu Darüşşifalarında Mimariyi Etkileyen
Öğeler Vııı. Türk Tıp Tarihi Kongresi, ( Factors Which Influenced the Architecture in
Anatolian Sekjuk Darüşşifas V111. Conference of Turkish Medicine History)16-18 Haziran
(June)2004, Türk Tıp Tarihi Yayınları, Đstanbul S. 141 (Turkish Medicine History
Publications, Đstanbul, P. 141)
Bayat A. H, (2003). Tip Tarihi. Đzmir: Sade Matbaasi. (History of Medicine, Đzmir, Sade
Press)
Bayat, A. H. (2001). “Anadolu’da Selçuklu Dönemi Darüşşifaları Üzerine Toplu
Değerlendirme” 1. Uluslar Arası Selçuklu Kültür Ve Medeniyeti Kongresi Bildirileri, C. 1,
Konya, Selçuk Ünv. Selçuklu Arş. Merkezi , S. 121. (“Collective Evaluation of Seljuk Peiod
Darüşşifas in Anatolia” Declarations of 1st International Conference of Seljuk Culture and
Civilization, CI, Konya, Selçuk University Research Centre, P. 121. )
Bilar Ş, (2007). I. Uluslararasi Türk Tip Tarihi Kongresi (1st. Conference of International
Turkish Medicine History) 10. Ulusal Türk Tip Tarihi Kongresi Bildiri Kitabi, ( Proceedings
of the 10th International Conference of Turkish Medicine History) 20-24 Mayis (May) 2008,
Cilt (Volume). 2, P 1640) P. 27
Cantay, G. (2007). Ali Haydar Bayat Anisina Düzenlenen Osmanli Sağlik Kurumlari
Sempozyumu, Kültür Yayinlari, Istanbul, , S. 6) (Ottoman Health Institutions Symposium
Organized in Memory of Ali Haydar Bayat, Kültür Puclications, Đstanbul, P. 6)
Cantay G (1992), Anadolu Selçuklu Ve Osmanlı Darüşşifaları, (Anatolian Seljuk and
Ottoman Darüşşifas) Ankara, D. T. Y. Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayınları s. 67 ( D. T.
Y. Institution Atatürk Culture Centre Publications p. 67)
Cantay G (2006). IX. Türk Tıp Tarihi Kongresi Bildirileri, ( Declarations of the Conference
IX. of Turkish Medicine History) XXIV Gevher Nesibe Tıp Günleri, ( XXIV Gevher Nesibe
Medicine Days) 24-27 Mayı (May), Ankara , Nobel Yayın Dağıtım, S. 13, ) (Nobel
Publication Distribution, P. 13)
Cantay G. (2007). Prof. Dr. Ali Haydar Bayat Anısına Düzenlenen Osmanlı Sağlık Kurumları
Sempozyumu, Kültür Yayınları, Đstanbul. (Ottoman Health Institutions Symposium Organized
in Memory of Ali Haydar Bayat, Kültür Publications, İstanbul).
Cantay, G. (2007). Osmanlı Mimarisinde Darüşşifalar, Osmanlı Sağlık Kurumları
Sempozyumu, Đstanbul, Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları, S. 74, 75. (Darüşşifas in
Ottoman Architecture, Ottoman Health Institutıons symposıum, Đstanbul, Zeytinburnu
Municipality Kültür Publications, P. 74, 75)
Çoban, A. (2005). Müzikterapi, Timaş Yayınları, Đstanbul (Music Threapy, Timaş
Publications, Đstanbul)
Erkan M., Şahin, S. (1982). Türklerde Müzikle Ruh Ve Sinir Hastalıklarının Tedavisi.
Kayseri Üniversitesi Gevher Nesibe Bilim Haftası Ve Tıp Günleri, Kayseri 11 – 13 Mart; S.
-579. (Music Therapy in Mental and Neurological Disorders in Turks, Kayseri University,
Gevher Nesibe Science Week and Medicine Days, Kayseri, 11-13 March, P. 572-579)
Erkman H. S. (2004). XIII. Yüzyıl Sağlık Yapısı Olarak Divriği Darüşşifasının Mimari
Tasarımını Belirleyen Öğeler, VIII. Türk Tıp Tarihi Kongresi, 16-18 Haziran, Türk Tıp Tarihi
Yayınları, Đstanbul, S. 149. (Factors Determining the Architectural Design of Divriği
Darüşşifa as a 13th Century Health Institution, 8th Conference of Turkish Medicine History,
-18 June, Turkish Medicine History Publications, Đstanbul, P. 149)
Güray C. (2012). Bin Yılın Mirası-Makamı Var Eden Döngü:Edvar Geleneği. Pan Yayıncılık.
Đstanbul (Heritage of the Millennium-The Cycle That Creates Tunes: Edvard Tradition, Pan
Publishing, Đstanbul)
Grebene, B. (1978). Müzikle Tedavi, Güven Yayınları, Ankara. (Music Threapy, Güven
Publications, Ankara)
Đnan, A. (1972). Kayseri’de Gevher Nesibe Şifaiyesi, Malazgirt armağanı, Ankara, s. 3.
(Gevher Nesibe Şifaiye (Hospital) in Kayseri, Present of Malazgirt, Ankara, P. 3)
Köker, A. H. (1992). Selçuklu Şifahaneleri. In. Köker AH, Editör. Selçuklular Devrinde
Kültür Ve Medeniyet. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Tarihi Enstitüsü, S. 1-
(Seljuk Şifahanesi (Hospitals), in Köker AH, , Editor, Culture and Civilization in Seljuk
Period, Kayseri, Erciyes University Gevher Nesibe Medicine History Institution, P. 1-12)
Karahan, S. (2006). Tarihsel Süreç Đçerisinde Türklerde Müzikle Terapi. Đstanbul Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Anasanat Dali Yayinlanmamiş Yüksek Lisans Tezi. 18
(Music Threapy in Turks in Historical Process, Đstanbul University Institute of Social
Sciences Department of Music, Unpublished Post Graduate Thesis, 18)
Karpuz, H. (2001). Anadolu Selçuklu Mimarisi Yardimci Ders Kitabi, Konya, Selçuk. Ünv.
Yaşatma Geliştirme Vakfi S. 65. (Anatolian Seljuk Architecture Sopplementary Textbook,
Konya, Selçuk University, Sustenance and Development Foundation, P. 65).
Kahraman, Seyit Ali, Dağli Yücel (2010). Evliya Çelebi. Seyahatnamesi. 3. Cilt. 2. Kitap.
Yapi Kredi Yayinlari. Đstanbul (Evliya Çelebi Travel Book, 3rd Volume, 2nd Book, Yapı
Kredi Publications, Đstanbul)
Kahya E. Erdemir (2000). Bilimsel Çalişmalar Işiğinda Osmanli’dan Cumhuriyete Tip Ve
Sağlik Kurumlari, Ankara, S. 86-116-119. (Medicine and Health Institutions from Ottomans
to the Republic in the Light of Scientific Studies, Ankara, P. 86-119)
Ovayolu N., Uçan Ö. (2006). Müzik Ve Tıpta Kullanımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi,
Cilt:1, Sayı:3 (2006) 16 (Music and its Use in Medicine, Fırat Health Services Journal,
Volume:1, Number:3(2006) 16)
Özkan, A. N., Kirimlioğlu N. , Elçioğlu Ö. , (2002)Tarihsel Süreç Đçinde Müzikoterapi.
Sendrom. Osmangazi Üniversitesi Tip Fakültesi Deontoloji Anabilim Dali (Music Threapy in
Historical Process, Syndrome, Osmangazi University Faculty of Medicine Department of
Deontology )
Öztürk, L. (2007). 12. Yy’a Kadar Đslam Dünyasinda Hastaneler. Đstanbul: Đz Yayincilik.
(Hospitals in Islamic World Until the 12th Century, Đstanbul, Đz Publishing)
Sina, Đ. (2004). musıki, istanbul: çınar yayıncılık. (music, istanbul, çınar publishing)
Şengül E., Bila E. (2007). Darüşşifa Trakya Üniversitesi Sultan 2. Bayezid Külliyesi Sağlik
Merkezi Edirne, Trakya Ünv. Yay. S. 27. (Darüşşifa Trakya University Sultan Beyazid II
Social Compex Health Centre Edirne, Trakya University Publications. P. 27)
Tanrikorur, Ç. (2005). Osmanli Dönemi Türk Musikisi. Đstanbul. Dergah Yayinlari. (Turkish
Music in Ottoman Period, Đstanbul, Dergah Publications)
Tekiner, H. (2006). Gevher Nesibe Darüşşifasi Ortaçağda Öncü Bir Tip Kurumu. Ankara:
Kalkan Matbaasi (Gevher Nesibe Darüşşifa, a Pioneering Medical Institution in Middle Age
Ankara: Kalkan Press)
Taşkıran N. (1972). Hasekinin Kitabı. Yenilik Basınevi Đstanbul. s. 44 (The Book of Haseki,
Yenilik Press Đstanbul, P. 44)
Terzioğlu A. (1986). Selçuklu Ve Osmanli Darüşşifalari. Bileşik Alman Đlaç Fab. T. A. Ş, S.
(Seljuk and Ottoman Darüşşifas, Compound German Pharmaceutical Plant Trade INC. P 2)
Terzioğlu, A. (1992). Türk İslam Hastaneleri Ve Tababetinin Avrupa’da Tibbî Rönesansi
Etkilemesinden Türk Tibbinin Batililaşmasina, Ciba-Geigy Đlaç Ve Kimya Ürünleri San. ve
Tic. A. Ş. İstanbul:, 8-23 (From the Effect of Turkish Islamic Hospitals and Medicine on
Medical Renaissance in Europe to the Westernization of Turkish Medicine, Ciba-Geigy
Pharmaceutical and Chemical Products Industry and Trade INC. İstanbul, 8-23).
Turabi, A. H. (2011). Gevrekzade Hafiz Efendi Ve Müzikle Tedavi. Türkiye’de Müzik
Kültürü Bildiriler. Ankara. S. 364. (Gevrekzade Hafız Efendi and Music Threapy, Music
Culture in Turkey Declerations, Ankara, P. 364)
Turabi, A. H. (2005). Gevrekzade Hafiz Efendi Ve Muski Risalesi. Đstanbul: Rağbet
Yayıncılık. (Gevrekzade Hafız Efendi and Musıc Tract, istanbul, Rağbet Publishing)
Uçan, A. (2000). Türk Müzik Kültürü, Ankara: Masaüstü Yayincilik (Turkish Music Culture,
Ankara, Masaüstü Publishing)
Uçaner, B., Tufan, E. (2008), ” History And Current Applications Of Turkish Music
Therapy”, Xii Congreso Mundial De Musicoterapia 2008, Libreri’a Akadia Editorial, 22-26
July Argentina.
Uludağ, S. (2004). Đslam Açisindan Müzik ve Sema. Đstanbul: Kabalci Yayinevi. (Music and
Heaven from the point of Islam, Kabalcı Press, Đstanbul)
Uludağ, O. Ş. (2010). Osmanlilar Devrinde Türk Hekimliği, Türk Tarih Kurumu Basim Evi,
Ankara S. 80-81-86 (Turkish Medicine in Ottoman Period, Turkish Historical Society Press,
Ankara, P. 80-81-86)
Uslu R. (2006). Müzikoloji ve Kaynaklari/ĐTÜ Vakfi Yayinlari-Đstanbul. S. 175. (Musicology
and its Resources, ITU Foundation Publications- Đstanbul, P. 175)
Uslu, R. (2010). Selçuklu Topraklarinda Müzik. T. C. Konya Valiliği Đl Kültür ve Turizm
Müdürlüğü Yayin No. 203 (Music in Seljuk Terrorities, T. R. Governership of Konya
Provincial Culture and Tourism Directorate Publication No: 203)
Ünver, S. (1939). 1539-1939 400üncü Yil Dönümü Dolayisiyla Haseki Hastahanesi Tarihçesi,
Đst. Tip Fak. Enstitüsü, S11. (Haseki Hospital History Because of its 400th Anniversary, Đst.
Institute of Medicine Faculty, P. 11)
Ünver, S. (1974). Anadolu Selçuklu Laik Hastaneleri Ve Ruh Sağliği Hizmetleri, Selçuklu
Araştirmalari Dergisi, Ankara, s. 216 (Anatolian Seljuk Secular Hospitals and Mental Health
Services, Researches of Seljuks Journal, Ankara, P. 216)
Yiğitbaş, M. (1972). Musiki ile Tedavi. Yelken matbaasi. Istanbul. (Music Threapy, Yelken
Press, Đstanbul)
I. uluslararası türk tıp tarihi kongresi 10. ulusal türk tıp tarihi kongresi bildiri kitabı, 20-24
mayıs 2008, cilt. 2, s. 1640) (1st International Conference of Turkish Medicine History 10th
International Conference of Turkish Medicine History Proceedings, 20-24 May 2008, Volume
, P. 1640).
Http://Www.Edirnegezi.Com/Edirne_Kulliyeleri.Htm)Http://Www.Kulturvarliklari.Gov.Tr/B
elge/1-40883/Edirne---Sultan-Đi-Bayezid-Kulliyesi-Saglik-Muzesi. Html
Http://Www.Coksesli.Net/Ruh-Sagligi-Psikoloji/4005-Ruh-Sorunlarina-Muzikle-TedaviUygulamasi.
Http://Www.Edirnekulturturizm.Com/Đndex.
Php?Option=Com_Content&View=Article&Đd=54&Itemid=48
Http://Www. Kayseriden. Biz/Đcerik. Asp?Icid=97
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.