<b>Mustafa Kemâleddin Bekrî’ye Göre Sûfî Benlik Gelişimi</b> /</b><i>The development of the Sufi Self according to Mustafa Kamâl al-Dîn Bakrî</i>

Authors

  • İbrahim Işıtan Karabük Üniversitesi

Keywords:

İçsel dönüşüm, Halvetiyye-Şa'bâniyye, Mustafa Kemâleddin Bekrî, Mânevî psikoloji, Mücâhede-riyâzet, Mânevî yolculuk, Mürşit-mürit, Sûfî benlik, Zâhir-bâtın.

Abstract

The development of the Sufi Self according to Mustafa Kamâl al-Dîn Bakrî

Abstract

In this article, we studied how the Sufi Self develops according to Mustafa Kamâl al-Dîn Bakrî (m. 1162/1749), a prominent Sufi who was raised under the Khalwatiyya-Sha‘bâniyya tradition. The development of the sufi self relates to the transformation of the person’s inner life through climbing spiritual stages of sufi life and their influence on the person’s identity and personality. In the introduction, we briefly studied self-development according to psychology and sufism, then analyzed the notion of self-development according to our author. The Sufi’s view of sufi self-development is being considered under three major aspects: the relationship between exoterism and esoterism, struggles and Sufi exercises, relationship between guide and disciple.

We started by studying the relationship between exoterism and esoterism in order to focus on the balance between inner life and outer life, then came the importance of struggling and practicing exercises in order to reach this balance and finally the relationship between the guide and the disciple travelling together on their quest to fulfill the spiritual journey. With this study and by analyzing the subject of Sufi self-development through these three topics, we aimed at contributing to clarify sufi psychology within the frame of spiritual psychology.


Mustafa Kemâleddin Bekrî’ye Göre Sûfî Benlik Gelişimi

Öz

Bu makalede, Halvetiyye-Şa'bâniyye geleneği içerisinde yetişmiş 18. yüzyılın seçkin sûfîlerinden Mustafa Kemâleddin Bekrî (1162/1749)’ye göre sûfî benlik gelişimi konusu ele alınmıştır. Sûfî benlik gelişimi, bireyin kişiliği ve kimliği üzerine etki eden sûfî yaşamın mânevî aşamalardan geçip içsel dönüşümü gerçekleştirmesi anlamında kullanılan bir terim olarak kabul edilebilir. Çalışmanın girişinde psikoloji ve tasavvufa göre kısaca benlik gelişimi konusu ele alınmış, ardından sûfîmize göre benlik gelişimi meselesine geçilmiştir. Sûfîmize göre benlik gelişimi konusu üç ana başlık altında ele alınmıştır: zâhir-batın ilişkisi, mücâhede ve riyâzet konusu, mürşit-mürit ilişkisi. Zâhir-bâtın konusuyla iç-dış dengesi kurulmak istenmiş, ardından bu dengenin kurulmasında mücâhede ve riyâzetin yeri ve önemi vurgulanmış, daha sonra da mânevî yolculuğun gerçekleşmesinde birlikte hareket eden mürşit-mürit ilişkisi konusu ele alınmıştır. Söz konusu bu üç ana başlık çerçevesinde benlik gelişimi konusu incelenerek mânevî psikoloji kategorisinde düşünebileceğimiz sûfî psikolojisi konusuna katkı sağlanmak istenmiştir.

Author Biography

İbrahim Işıtan, Karabük Üniversitesi

Tasavvuf; Sûfî Psikolojisi

References

ALPER, Yusuf (2001). Depresyon Psikoterapisi. İstanbul: Alfa.

BAYZAN, Ali Rıza (2013). Sûfî ile Terapist. İstanbul: Etkileşim.

BENTOUNES, Cheikh Khaled (1997). Le Soufisme ‘Tasavvuf’. Paris: El-Alamein.

BUDAK, Selçuk (2005). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat.

CEBECİOĞLU, Ethem (1997). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Rehber.

CEYHAN, Semih (2012). Üns, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 42, ss.348-349.

CEYHAN, Semih (2013). Yakaza, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 43, ss. 270-271.

ÇAĞRICI, Mustafa (1998). Hevâ, DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 17, ss. 274-276.

ÇAĞRICI, Mustafa (2000). Îsâr, DİA, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 22, ss. 490-491.

ÇAĞRICI, Mustafa (2008). Riyâ, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 35, ss.137-138.

ÇAĞRICI, Mustafa (2010). Şevk, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 39, ss. 20-22.

ÇAĞRICI, Mustafa ve ULUDAĞ, Süleyman (2001). İstikamet, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 23, ss. 348-349.

DERİN, Süleyman (2007). Mevlana’nin Mesnevi’sinde Psikolojik Yaklaşımlar. Konya: Uluslararası Mevlâna Celâleddin Rûmi Sempozyumu.

DICTIONNAİRE Fondamentale de la Psychologie (1997). Paris: Larousse.

HALL, Calvin S. (1999). Freudyen Psikolojiye Giriş. İstanbul: Kaknüs.

Hakim Tirmizi (1958). Beyânü’l-Fark Beyne’s-Sadr ve’l- Kalb ve’l-Fu’âd ve’l-Lub, tah.: Nicholas Herr. Kahire: Dârü’l-Arab.

HEREVÎ, Abdullah el-Ensârî (1962). Kitâbü Menâzili’s-Sâ’irîn, thk.: Serge De Laugier De Beaurecueil. Kahire: Institut Français d’Archéologie Orientale.

HÖKELEKLİ, Hayati (2005). Din Psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.

- (2008). Psikolojiye Giriş. İstanbul: Düşünce Kitabevi.

HUCVÎRÎ, Ali b. Osman el-Cullâbî. (1980). Keşfü’l-Mahcûb, haz.: Isâd Abdülhâdî Kindîl. Beyrut: Dârü’l-Nahdat el-‘Arabiyye.

IŞITAN, İbrahim (2007). La Pensée de Sofyalı Bâlî Efendî, un Soufi Turc Khalwatî du XVIème Siècle. Son Siècle, sa Tarîqa, sa Vie et sa Pensée Mystiyco-Théologique, ‘XVI. Asır bir Halvetî Türk Sûfisi Bâli Efendi’nin Tasavvuf Düşüncesi. Dönemi, Tarikatı, Hayatı ve Tasavvufî ve Kelamî Düşüncesi’ (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Paris: Ecole Pratique des Hautes Etudes, Section des Sciences Religieuses.

IŞITAN, İbrahim (2012). La Psychologie Soufie Selon Sadr Al-Din Qûnawî: Les Bases Fondamentales de l’Evolution de la Personnalité Soufie Selon Qûnawî, Karabuk : Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi « La revue des recherches en Histoire, Culture et Art », c. 1, s. 1, 2012, pp. 13-32.

IŞITAN, İbrahim (2012). Seyr ü Sülûk/Mânevî Yolculuk Psikolojik Bir Terapi Olabilir mi? Erzurumlu İbrahim Hakkı Örneği. Bütün Yönleriyle İbrahim Hakkı Hazretleri Sempozyumu, ss. 189-207. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, No: 1008.

IŞITAN, İbrahim (2013). Ebü’l-Hasan Harakânî’ye Göre Sûfi Benlik Dönüşümü. Karabuk: Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, c. 2, s. 1, ss. 181-194.

IŞITAN, İbrahim (2014). Sûfî Psikolojisi. Sûlemî’ye Göre Sûfî Benlik Dönüşümü. İstanbul: Divan.

KARA, Elif (2009). Dini ve Psikolojik Açıdan Bağışlayıcılığın Terapötik Değeri. Samsun: Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 2/8, ss. 221-229.

KARTAL, Abdullah (2009). Sekr, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 36. s. 334.

KELABÂZÎ, Ebû Bekir Muhammed. (1980). et-Tearruf li Mezhebi ehli-t-Tasavvuf, tah.: Mahmud Emin Nevevi, Kahire: Mektebetü’l-Külliyyât el- Ezheriyye.

KIREL, Çiğdem, KAYAOĞLU, Aysel, GÖKDAĞ, Rüçhan. (2013). Sosyal Psikoloji-II. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.

KRECH, CRUTCHFIELD ve BALLANCHEY. (1970). Cemiyet içinde Fert, çev.: Mümtaz Turhan. İstanbul: M. E. B.

KUŞEYRÎ, Ebü’l-Kâsim Abdülkerîm Hevâzin. (1991). er-Risâle el-Kuşeyriyye, thk.: Mârûf Narrîk et Alî Abdülhamid Baltajî. Beyrut: Dârü’l-Hayr.

MEHMEDOĞLU, Yurdagül (2014). İnsanın Zat-ı İlahî’ye Teveccühünde / Yöneliminde Bir İmkân Olarak Vech-i Has Kavrayışı. Konya: II. Uluslararası Sadreddin Konevî Sempozyumu Bildirileri, ss. 167-171.

MUHÂSÎBÎ, Hâris (trs). el-Ri‘âye li-hukûkillâh, thk.: Abdülkâdir Ahmed Atâ. Beyrut: Dârü’l Kütüb el-İlmiyye.

MUSLU, Ramazan (2005). Mustafa Kemâleddin Bekrî ve Tasavvufî Görüşleri. İstanbul: Erkam.

ÖNGÖREN, Reşat (2010). Şeyh, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 39, ss. 50-52.

ÖZELSEL, Michaela Mihriban. (2002). Halvette Kırk Gün. İstanbul: Kaknüs.

SAYAR, Kemal (2008). Sufi Psikolojisi. İstanbul: Timaş.

SAYIN, Esma (2014). Tasavvuf Terapisi. İstanbul: Nesil.

SAYIN, Esma (2012). Tasavvuf ve Psikoloji Açısından İbnü’l-Vakt Anlayışının Etkileri, Marife Dergisi, Yıl:12, Sayı: 3, s. 177-190.

SAYIN, Esma (2013). Tasavvuf Kültüründeki İstikâmet Anlayışının Psikolojik ve Terapik Etkileri. Lorient: The Journal of Academic Social Science Studies, Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1991, Volume 6 Issue 8, ss. 959-968.

SERRÂC, Ebû Nasr Abdullah b. Ali. (2001). el-Lüma‘ fi Târîhi’t-Tasavvuf el-İslâmî, tah.: Kamil Mustafa el-Hendevî, Beyrut: Dârü’l-Kütüb el-İlmiyye.

SPİEGELMEN, J. Marvin. (1994). Üstad, Mürid ve Sûfi Grubu: Günümüzde Sûfi İlişkileri, ‘Jung Psikolojisi ve Tasavvuf’, çev.: YAZICI, Kemal ve KUTLU, Ramazan, ss. 24-26. İstanbul: İnsan.

SÜHREVERDÎ, Şihâbeddin Ömer (1999). ‘Avârifü’l-Me‘ârif. Beyrut: Dârü’l-Kutub el‘İlmiyye.

SÜLEMÎ, Ebû Abdurrahmân (2001). Uyûbü'n-Nefs ve Devâühâ, thk.: Muhammed es- Seyyid el-Cüleynd. Kahire: Dârü Kabâ.

TÜRER, Osman (1998). Ana Hatlarıyla Tasavvuf Tarihi. İstanbul: Seha Neşriyat.

ULUDAĞ, Süleyman (1996). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Marifet.

ULUDAĞ, Süleyman (1989). Akıl, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 2, ss. 246-247.

ULUDAĞ, Süleyman (1992). Bâtın İlmi, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 6, ss. 188189.

ULUDAĞ, Süleyman (1993). Celvet, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 7, ss. 273.

ULUDAĞ, Süleyman (1997). Halvet, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 15, ss. 386387.

ULUDAĞ, Süleyman (1997). Havâtır, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 16, s. 526.

ULUDAĞ, Süleyman (2001). Kalp, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 24, ss. 229-232.

ULUDAĞ, Süleyman (2003). Ma’rifet-i Nefs, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 28, ss. 56-57.

ULUDAĞ, Süleyman (2006). Mücâhede, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 36, ss. 440-441.

ULUDAĞ, Süleyman (2006). Nefis, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 17, ss. 274-276.

ULUDAĞ, Süleyman (2006). Murakabe, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 31, s. 204.

ULUDAĞ, Süleyman (2006). Müşâhede, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 32, ss. 152-153.

ULUDAĞ, Süleyman (2008). Riyâzet, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 35, ss. 143144.

ULUDAĞ, Süleyman (2010). Şathiyya, DİA. Türkiye Diyanet Vakfı, c. 38, ss. 370-271.

ULUDAĞ, Süleyman (2010). Sülûk, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 38, ss. 127-128.

ULUDAĞ, Süleyman (2011). Tasfiye, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 40, ss. 127128.

ULUDAĞ, Süleyman (2011). Uzlet, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 42, ss. 256-257.

ULUDAĞ, Süleyman (2012). Vechü’l-Hak, DİA. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, c. 42, ss. 584-585.

WEINER, Don (1994). Aşkın İşlev ve Psikoterapi: Bir Sûfi Perspektifi, ‘Jung Psikolojisi ve Tasavvuf’, haz.: Spiegelmen, İnayet Han ve Fernandez, ss. 153-161. İstanbul: İnsan.

WİLCOX, Lynn (2001). Sufizm ve Psikoloji. İstanbul: İnsan.

YILMAZ, Hasan Kâmil (2000). Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarîkatlar. İstanbul: Ensar.

YILMAZ, Hasan Kâmil (1994). Nefis Terbiyesinde Açlık ve Az Yemek. İstanbul: Erkam.

Published

2015-12-20

How to Cite

Işıtan, İbrahim. (2015). <b>Mustafa Kemâleddin Bekrî’ye Göre Sûfî Benlik Gelişimi</b> /</b><i>The development of the Sufi Self according to Mustafa Kamâl al-Dîn Bakrî</i>. Journal of History Culture and Art Research, 4(1), 19-50. Retrieved from http://kutaksam.karabuk.edu.tr/index.php/ilk/article/view/445