<b>Dini Statü Tiplerinde Farklılaşma: Cizre Örneğinde Şeyh, Molla ve Seyyidler </b> / <i>Differentiation in the Types of Religious Status: Sheikhs, Mollas and Sayyids in Cizre Example</i>
Keywords:
Statü farklılaşması, Modernleştirme, Zorunlu Göç, Ontolojik Güvensizlik, Koruyucu Şemsiye, Differentiation of Status, Mandatory Modernization, Forced Migration, Ontological Insecurity, Protective Canopy.Abstract
Öz
Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde dini statü tipleri olan şeyh, molla ve seyyidlerin, statü ve itibarlarının Cumhuriyet’in zorunlu/ani modernleşme projesiyle birlikte kesintiye uğradıkları, modern eğitimin ve Marksist hareketlerin bunu hızlandırdıkları görülmektedir. Bu çalışmada, Cizre örneğinden hareketle, dini otorite tiplerinin karizmalarının nasıl rutinleştiği, hangi sosyal motif ve etkilerle statü kaybına uğradıkları üzerinde durulacaktır. Konu, zorunlu göç ve ontolojik güven probleminin yaşandığı uzamda evren idame aygıtlarının işlevlerini yerine getirememesiyle sembolik evren değişiminin kurumsal düzende meydana getirdiği değişimleri anlama açısından önemlidir. Ontolojik güven problemi yaşayan insanlar, dini statü tiplerindeki temsil ve işlev kaybıyla birlikte alternatif evren arayışına yönelmişlerdir. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden görüşme tekniği ile desteklenmiştir.
Abstract
In East and Southeast Anatolia, it is seen that the status and reputation of religious status types of sheikhs, mullahs and sayyids were interrupted by mandatory / sudden modernization project of the Republic and furthermore, modern education and Marxist movements stepped up this process. Through the example of Cizre, this study emphasizes how the charisma of the types of religious authorites became a routine and through which social motives and effects they suffered a loss of their status. The issue is important to understand the changes brought by symbolic universe change to corporate level as a result of maintenance of the universe devices not fulfilling their functions in the space of forced migration and the problem of Ontological Security. People with the problem of Ontological Security have tended to seek an alternate universe due to the loss of representation and function in religious types of status. The study is supported by the interview technique of qualitative research methods.
References
ADAK, A. (2004). “Güneydoğu Anadolu’da Seyyidler”, Marife Ehl-i Beyt Sayısı, Yıl: 4, S. 3.
AKER, T.; AYATA, B.; ÖZEREN, M.; BURAN, B.; BAY, A., (2002). Zorunlu Đç Göç: Ruhsal ve
Toplumsal Sonuçları, Anadolu Psikiyatri Dergisi; S. 3, 97-103
httplokman.cu.edu.trpsikiyatriderindexapdfulltext200297.pdf (E. T. 20.2.2013).
AKTAY, Y. (2000-1). “Güneydoğu’da Đntihar: Kalan Sağlar Kimindir?”, Tezkire, Küreselleşme ve
Direniş, S. 18, http://www.angelfire.com/art/yasinaktay/Guneydogu/ Guneydoguda
IntiharKalanSağlar Kimindir.htm (E. T. 21.10.2013)
AKTAY, Y. (2011). Karizma Zamanları, I. Baskı, Đstanbul: Timaş Yayınları.
ASSMANN, J. (2001). Kültürel Bellek, Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik,
Çev. Ayşe Tekin, I. Basım, Đstanbul: Ayrıntı Yayınları.
BAUMAN, Z. (2012). Küreselleşme, çev. Abdullah Yılmaz, 4. Basım, Đstanbul: Ayrıntı Yayınları.
BERGER, P. L. & LUCKMAN T. (1967). The Social Construction of Reality A treatise in the
Sociology of Knowledge, New York: Anchor Books. Türkçesi (2008). Gerçekliğin Sosyal Đnşası Bir
Bilgi Sosyolojisi Đnşası, Çev. Vefa Saygın Öğütle, I. Basım, Đstanbul: Paradigma Yayıncılık.
BERGER, P. L. (2011). Kutsal Şemsiye Dinin Sosyolojik Teorisinin Ana Unsurları, çev. Ali Coşkun,
Baskı, Đstanbul: Rağbet Yayınları.
BOĐS, T., MĐNORSKY, V., MAC KENZĐE, D. N. (2004). Kürtler ve Kürdistan, çev. Kamuran Fıratlı,
II. Baskı, Đstanbul: Doz Yayınları.
BRUĐNESSEN, M. V. (2010). Ağa, Şeyh, Devlet, çev. Banu Yalkut, 6. Baskı, Đstanbul: Đletişim
Yayınları.
CHAMBERS, I. (2005). Göç, Kültür, Kimlik, çev. Đsmail Türkmen & Mehmet Beşikçi, Đstanbul:
Ayrıntı Yayınları.
DUVERGER, M. (1995). Siyaset Sosyolojisi, çev. Şirin Tekeli, 4. Baskı, Đstanbul: Varlık Yayınları.
FEATHERSTONE, M. (2005). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, çev. Mehmet Küçük, II. Basım,
Đstanbul: Ayrıntı Yayınları.
FULTON, W. K. (2010). From The Sacred Canopy To The Civic Canopy: Social Transformation
Through Dialogue, Collaboration, and Civil Society, http://gradworks.umi.com/3443338.pdf (E. T.
11.2013).
GĐDDENS, A. (2010a). Modernliğin Sonuçları, çev. Ersin Kuşdil, Đstanbul: Ayrıntı Yayınları.
GĐDDENS, A. (2010b). Modernite ve Bireysel Kimlik Genç Modern Çağda Benlik ve Toplum, Çev.
Ümit Tatlıcan, Đstanbul: Say Yayınları.
GÜNAY, Ü. (1993). Din Sosyolojisi Dersleri, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
GÜNEY, E. (2011). Cumhuriyet Tarihinde Kürtler, I. Baskı, Đstanbul: Paraf Yayınları.
HARVEY, D. (2010). Postmodernliğin Durumu Kültürel Değişimin Kökenleri, çev. Sungur Savran, 5.
Basım, Đstanbul: Metis Yayınları.
HELLER, A. & HELLER, F. (1993). Postmodern Politik Durum, çev. S. Argın, O. Akınhay, Ankara:
Öteki Yayınları.
HEPER, M. (2008). Devlet ve Kürtler, çev. Kadriye Göksel, I. Baskı, Đstanbul: Doğan Kitap Yayınları.
IHLAMUR- ÖNER, S. G. (2012). “Ulus-Ötesi Göç Sürecinde Dini Ağlar ve Örgütler", Küreselleşme
Çağında Göç Kavramlar Tartışmalar, der. S. Gülfer Ihlamur-Öner, N. Aslı Şirin-Öner, I. Baskı,
Đstanbul: Đletişim Yayınları.
KALAYCIOĞLU, S. (2013). “Toplumsal Yapı: Toplumsal Kurumlar, Gruplar ve Toplumsal
Değişme”, ed.: Memet Zencirkıran, Dünden Bugüne Türkiye’nin Toplumsal Yapısı, 4. Baskı, Bursa:
Dora Yayıncılık.
KÜMBETOĞLU, B. (2005). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma, I. Baskı,
Đstanbul: Bağlam Yayıncılık.
MARDĐN, Ş. (1975). “Center-Periphery Relations: A Key To Turkish Politics?”, ed. Engin D.
Akarlı, Gabriel Ben-Dor, Political Participation In Turkey –Historical Background and Present
Problems-, First Edition, Đstanbul: Boğaziçi University Press.
NEUMAN, W. L. (2009). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar, C. 2, çev.
Sedef Özge, 3. Basım, Đstanbul: Yayın Odası Yayınları.
OKUMUŞ, E. (2010). “Meşruluğun Sosyolojisi”, ed., Meşruluğun Toplumsal Gerçekliği, I. Baskı,
Đstanbul: Đnsan Yayınları.
OLICK, J. K. (2008). “Collective Memory”, International Encyclopedia of The Social Sciences, 2.nd
Edition http://.www.virginia.edusociologypublicationsfaculty%20articlesOlick Articlesgalecm.pdf (E.
T. 13.11.2011).
SUBAŞI, N. (1999). Şeyh, Seyyid ve Molla- Doğu ve G. Doğu Örneğinde Dinsel Đtibarın Kategorileri-
, Đslamiyat, C. 2, S. 3, Ankara.
SUBAŞI, N. (2004). Gündelik Hayat ve Dinsellik, Đstanbul: Đz Yayıncılık.
TAN, A. (2009). Kürt Sorunu, I. Baskı, Đstanbul: Timaş Yayınları.
TAN, A. (2011). Değişen Ortadoğu’da Kürtler, I. Baskı, Đstanbul: Çıra Yayınları.
TEKĐN, F. (2010). “Modernleşme ve Kırsal Çözülme Sürecinde Aşiret ve Akrabalık Đlişkileri Üzerine
Bir Değerlendirme”, Uluslararası Şırnak ve Çevresi Sempozyumu Bildirileri, ed. M. Nesim Doru,
Ankara: Şırnak Üniversitesi Yayınları.
TORĐ (IŞIK, M. K.) (2008). Asimilasyon Sürecinde Kürtler, I. Baskı, Đstanbul: Doz Yayıncılık.
TURNER, B. S. (2000). Statü, çev. Kemal Đnal, I. Baskı, Ankara: Doruk Yayınları.
USTA, N. (1997). Menzil Nakşiliği Sosyolojik Bir Araştırma, Ankara: Töre Yayıncılık.
WEBER, M. (1993). Sosyoloji Yazıları, ed. H. H. GERTH & C. Wrights MILLS, çev. Taha Parla, 3.
Baskı, Đstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
YILDIRIM, A. & ŞĐMŞEK, H. (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, 3. Baskı,
Ankara: Seçkin Yayıncılık.
YÜKSEL, M. (1993). Kürdistan’da Değişim Süreci, I. Baskı, Ankara: Sor Yayıncılık.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
