<b>Vubıhlar ve Vubıhça</b></br><i>Ubykhs and Ubykh Language </i>

Authors

  • Serhat Küçük Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili Edebiyatı

DOI:

https://doi.org/10.7596/taksad.v2i4.263

Keywords:

Vubıh, Ubıh, Vubıhça, Ubıhça, Hititçe, Bükümlü Diller, Kaybolan Diller, Dumézil, Tevfik Esenç, Ubykhs, Ubihs, Ubykh Language, Hittite, Twisted Languages, Lost Languages

Abstract

Öz Kafkasya halklarından olan Vubıhlar, Kuzey Kafkasya’nın batı ucunda yerleşik bir halktı. Tarihsel kayıtlarda Vubıhlar’dan ilk söz eden Evliya Çelebi'dir. Evliya Çelebi, Vubıhlar’ı Abhazların bir kolu olarak tanımlamıştır. Günümüzde yaşayan milletler arenasında yerini alan Vubıhlar her ne kadar bu topluluğun üyesi ise de dillerini kaybetmişlerdir. Vubıhça her ne kadar ölmüş bir dil olsa da izleri yeryüzünden tamamen silinmiş değildir. Vubıhların bugüne değin çözülememiş bir alfabeleri vardır. Roma’da imparatorluk kuran Etrüsklerin, İtalya'ya Anadolu'dan Lidya'dan geldikleri söylenir. Ayrıca bazı bilim adamları tarafından Etrüsklerin, Ligurların ve Pelaskasların Kafkas asıllı kavimler olduğu iddia edilir. Bu kavim Hititlerin bir kolu idi. Anadolu'ya yerleşmiş Kafkas asıllı bir ırk olduğu için, Çerkeslerin Vubıh boyu lehçesinin Hititçe ile hemen hemen aynı olduğu düşünülmektedir. Vubıhça yaşayan bir fosil gibidir. Karadeniz kıyılarında binlerce yıl önce doğmuş, insanlık tarihinin en eski dillerinden biridir. Bu dil sadece bugünkü Rusya Federasyonunun yazları oturulan yüksek yerleşim alanı Soçi bölgesinde konuşulurdu. Bükümlü diller ailesinden olup sessiz harfler açısından Dünya’nın en zengin dilidir. 2 sesliye karşılık 83 sessiz harf bulunur. Bu dilde aşağı yukarı 3000 civarında da sözcük vardır. Bu sayı yazılı belgesi bulunmayan bir dil için fazla sayılabilir. Abstract Ubykhs, who are one of the peoples of the Caucasus, settled in the western end of the North Caucasus. It was Awliya Chalabi who mentioned about Ubykhs firstly in the historical records. Awliya Chalabi described Ubykhs as a branch of Abkhazian. Today, despite of being a living nation, Ubykhs lost their language. Although Ubykh language is a dead language, its traces have not become extinct completely. Ubykhs have an alphabet which cannot be solved out up to now. Because of being a Caucasian origin tribe settling in Anatolia, the dialect of Ubykh tribe of Circassian is thought to be nearly the same as Hittite language. Ubykh language is like a living fossil. Being born on the coasts of Black sea, it is one of the oldest languages of history of humanity. This language was only spoken in Sochi region which is an upland settlement used in summers in Russian Federation today. It belongs to twisted language family and it is the richest language in the world in terms of consonants. It has 83 consonants in return for 2 vowels. There are almost 3000 words in this language. This number is high for a language that does not have written documents.

Author Biography

Serhat Küçük, Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili Edebiyatı

MARMARA ÜNİVERSİTESİ TÜRKOLOJİ ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ

References

Akurgal, Ekrem (2002). Anadolu Kültür Tarihi, Ankara: TÜBİTAK.

Askerbiy, Şorten (1951). Nartlar ( Kabardey Mitolojisi), Nalçik.

Asman, Jann (20012). Kültürel Bellek, Çev. Ayşe Tekin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Ber, Hikmet (2006). Adigece-Çerkesçe- Anlamak ve Düşünmek, Ankara: Kuban Yayınları.

Berzeg, Kazım (1992). Çerkes Dilleri Konusunda Yeni Bilimsel Görüşler ve Türkik Diller Camiasıyla Eski İlişkileri, Kafkasya Gerçeği, No:7, Samsun.

Berzeg, Sefer (1998). Soçi'nin Sürgündeki Sahipleri Çerkes-Vubıhlar Kafkasya-Soçi Araştırmaları 1, Ankara.

Çünatıko, Met - Yusuf İzzet (2009). Kafkas Tarihi II, Çev. Doğan Erdin, Ankara: Kaf-Dav Yayınları.

Dumézil, Georges et Tevfik Esenç (1973). Notes D'Etimologıe et de Vocabularie Sur Les Langıes Caucasıque Du Nord-ouest. Bedi Kartlisa-Revue de Kartvelologie, Volume; XXXI, Paris 1973.

Dumézil, Georges (1986). Mythe et a–popé, L'ideologie des trois fonctions dans les a–popées des Indo Européens. Editions Gallimard Paris 1986.

Dumezil, Georges (2000). Kafkas Halklarının Mitolojisi ( Çev:Musa Yaşar Sağlam), Ankara: Ayraç Yayınları.

Erhat, Azra- Eyüboğlu, Sabahattin (1998). Hesiodos Eseri ve Kaynakları, İstanbul: Türk Tarih Kurumu Basımevi.

Eribon, Didier. Georges Dumézil'le Konuşmalar. Çev: İsmail Yerguz, Sinatle Yayınları.

Ersoy, Hayri - Kamacı, Aysun (1994). Çerkes Tarihi, İstanbul: Tümzamanlar Yayıncılık.

Lomatidze, Ketevana (1954). Aşkarıwua Diyalekti, Diğer Adige-Abhaz Dilleri Arasındaki Yeri. Tiflis.

Moseley, Christopher (ed.). (2009). Atlas of the World's Languages in Danger, UNESCO, Paris.

Namitok, Aytek (2003). Çerkeslerin Kökeni I-II, Çev. Aysel Çeviker, Ankara: KAF-DAV Yayınları.

Özdemir, Özbay (1990). Mitoloji ve Nartlar, Kafdağı yayınları, Ankara: 1990.

Sheveroshkin, Vitaliy. Bütün dillerin bir anadili var mıydı? (Çevirenler: Prof. J. Stewart Robinson- Dr. Mehmet Tomaybay).

Shinkuba, Bagrad (2000). Son Vubıh / Bir Çağa Tanıklık (Çev: Hande Canlı), İstanbul: Tümzamanlar Yayıncılık.

Stephen A. Wurm (2001). Atlas of the World's Languages in Danger of Disappearing, UNESCO, Paris.

Turçaninov G. V. (1971). Kafkasya ve Doğu Avrupa halklarının Yazıları ve Dillerinin Geçmişi.

Ünal, Ahmet (2003). Hititler Devrinde Anadolu II, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.

Gazetede Ve Dergilerde Yayımlanan Bazı Yazılar

Altan, Mehmet (2009). Küsme ve ölme: Yoksa dilin kaybolur¦, Star Gazetesi, 1 Mart 2009

Batur, ENİS (2009). Kayıp Bir Dilin Peşinde, NTV Tarih Dergisi, 2009, sayı:3, s. 68-69

Bağlar, SELÇUK (2011). Anadolu Ve Kafkas Mitlerinde Ortak Tanrı Kültürü Üzerine Bir Örnek: Fırtına Tanrısı Teişeba-Teşup Ve Nart Sosrıko VII. Uluslar arası Van Gölü Havzası Sempozyumu, Ekim

Cumhuriyet Bilim Teknik Dergisi, Sayı:107, 18 Mart 1989

Halis, Müjgan (2009). Kaybolan Dillerimiz, Star Gazetesi, 6 Mart 2009

Jineps gazetesi, Eylül 2006 Ek-1, Şubat 2007

Karaçam, Nazif (2009). Bir Dil Konuşulmazsa Ölür ve Kaybolur, Trakya Gazetesi, 10 Şubat 2009

Lavrov. L. İ. (1992). Vubıkhlar Hakkında Etnografik Bir Araştırma, Kafkasya Gerçeği Dergisi, Samsun, sayı: 8, s. 47.

Oğuz, Öcal (2007). UNESCO, Kültür ve Türkiye, Milli Folklor Dergisi, 2007, yıl 19, sayı 73

Oksay, Reyhan. Her Dilin Dünyayı Algılayışı Farklı, Cumhuriyet Bilim-Teknik-s:848 ( New Scientist dergisinden çeviri).

Özsoy, Sumru (2006). Nart Dergisi, 2006, sayı: 50 (ek), s. 44.

Kaybolan Dillere Atlas, Evrensel Gazetesi- Kültür Servisi, 24 Şubat 2009

UNESCO: Türkiye'de 15 Dil Tehlikede, BİA Haber Merkezi, 23 Şubat 2009

Dr. Vuçujıko Zek`oğ, Marje dergisi, tanıtım sayısı, s. 37-38;Nart dergisi, sayı 8, s. 13.

Bin 300 Dil Tehlike Altında, BİA Haber Merkezi, 20 Şubat 2009

Vubıhlarla İlgili Bazı İnternet Siteleri

http://www. bibilgi. com/Vubıhça-29k

http://www. kafkas. org. tr/ajans/2002/aralik/14. 12. 2002_iki_gunde_bir_dil_olecek. htm

http://www. kafkas. org. tr/kultur/diledebiyat_Vubıh%E7a. html

http://www. kafkasfederasyonu. org/nart_dergisi/index. htm

http://www. karakutu. com. tr

http://www. omniglot. com/writing/ubykh. htm

http://portal. unesco. org/en/ev. php-URL_ID=29008&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.

http://portal. unesco. org/ci/en/ev. php-URL_ID=28377&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201. html

http://www. timaf. 8m. com/Vubıhler. htm

http://www. tr. kafpedia. org/index. php?title=Son_Vubıh

http://www. unesco. org/culture/en/endangeredlanguages/atlas

http://en. wikipedia. org/wiki/Ubykh_language

http://en. wikipedia. org/wiki/Ubykh_language#Phonology

http://en. wikipedia. org/wiki/Ubykh_language#Grammar

http://en. wikipedia. org/wiki/Ubykh_people

Published

2013-11-01

How to Cite

Küçük, S. (2013). <b>Vubıhlar ve Vubıhça</b></br><i>Ubykhs and Ubykh Language </i>. Journal of History Culture and Art Research, 2(4), 91-114. https://doi.org/10.7596/taksad.v2i4.263

Issue

Section

Articles