<b> Cebrayil-Büyük Mercanlı Sosyal Hayatından Örnekler: Azerbaycan-Karabağ Bölgesi </b> / </br><i>Examples of Social Life from Gabriel Province, Large Mardzhanly: Azerbaijan-Karapapakh Region</i>
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v2i3.218Keywords:
Cebrayil, Büyük Mercanlı, Terekeme-Karapapah Türkleri, Folklor, Kültür, Gebrail, Large Mardzhanly, Terekeme-Karapapakh Turks, Folklore, Culture.Abstract
Öz
Cebrayil (Cəbrayıl Rayonu), Azerbaycan'daki merkezi şehirlerinden biridir. 1993'ten bu yana Ermenistan Silahlı Kuvvetleri'nin işgali altındadır. Cebrayil’de ki sayısız abidelerin, mağaraların, kalelerin, ziyaret yerlerinin ve mezarlık kalıntıları varlığı Cebrayil’in geçmişinin ne kadar eski olduğunu göstermeye yetmektedir. Bu eskilik Azerbaycan Türklüğünün varlığının ispatı olup Türk kültürünün devamlılığının da göstergesidir. Bu devamlılıkta Cebrayil’de yoğun olarak yaşayan Terekeme ve Karapapah Türkleri dediğimiz Türk boyu etkisi oldukça fazladır. Cebrayil ili ve özellikle Büyük Mercanlı çevresinde meydana gelen sosyal ve kültürel olayların birçoğunda Terekeme ve Karapapah Türkleri kendi karakteristik özelliklerini yansıtmışlardır. Bu çalışmamızda ise Terekeme ve Karapapah Türklerinin Büyük Mercanlı bölgesindeki sosyal hayatlarından örnekler verilecektir.
Abstract
Gabriel (Cəbrayıl Rayon) is one of the central cities in Azerbaijan. It has been occupied by Armenian Army forces since 1993. The existence of numerous monuments, caves, castles, visiting places and cemetery ruins is enough to indicate how old its past is. This oldness is the proof of Azerbaijan’s Turks and the continuity of the Turkish culture. In this continuity, the effect of Turkish clan that we call Terekeme and Karapapakh Turks living intensively in Gabriel is great. Terekeme and Karapapah Turks have reflected their own characteristics in many of the social and cultural events happening around Gabriel province, especially around Large Mardzhanly. In this study, examples from social lives of Terekeme and Karapapakh Turks in Large Mardzhanly are going to be given.
References
Ahundlu, Y. (1999). Karabağ Meselesinin Tarihi Kökleri Hakkında Bazı Kayıtlar, XII. Türk
Tarih Kongresi, cilt: II, Ankara 1999, s. 331.
Ahundov, Nizami. (1989). Karabağ Salnameleri, Bakı .
Akar, Ali. (2006). “Kazak Edebiyatında Nevruz”, Türk Kültürü, Mayıs 2001, S. 457, s. 293-
“Renge Bağlı Yer Adlandırmalarında Muğla Örneği”, Erciyes Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 2006/1, Sayı: 20 (Prof. Dr. Tuncer GÜLENSOY'a Armağan
Sayısı), Kayseri, s. 51-63.
Aksan, Doğan. (1995). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim, TDK Yayınları, Ankara.
Aksoy, Ömer Asım (1988a). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, C. I., İstanbul: İnkılâp
Yayınevi.
Arsunar, Ferruh. (1955). Türk Çocuk Oyunlarından Derlemeler, İstanbul: Maarif Basımevi.
Aslanlı, Araz. (2001). “Tarihten Günümüze Karabağ Sorunu”, Avrasya Dosyası, ASAM
Yayınları, Cilt: I, No: 7, İlkbahar, 393-430, s. 393-394
Ata, Aysu (2000). “Derleme Sözlüğü‟nde Geçen En Eski Türkçe Kelimeler I”, Türkoloji
Dergisi, C.13, S.1, s.67-97.
Aydın, Mustafa. (2005). “Dağlık (Yukarı) Karabağ Sorunu”, Türk Dış Politikası, Ed: Baskın
Oran, Cilt II, 8. baskı, s. 401
Ayvazoğlu, Beşir. (2001). “Çiçek ve Renk Adlarına Dair”, Türk Yurdu, Ankara. 162-163
(21): 62-65.
Azerbaycan Gazeti, 09, 12. 1989
Azerbaycan Sovét Ensiklopediyası. (1979). “Dağlıq Altay Muxtar Vilayeti”, C. III, Bakü, s.
-306.
Azərbaycan Toponimləri. (1999). Ensiklopədik Lüğat, Bakı, Azərbaycan Ensiklopediyası,
səh. 55. 588s.
Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. (2007) İki cilddə. I cild. Bakı, "Şərq-Qərb",
səh.
Bala, Mirza. (1967). ″Karapapak″, İslam Ansiklopedisi, M. E. B. Yay., Cilt: 6, İstanbul, s.
Bayraktar, Nesrin (2005). “Kavram ve Anlam Boyutunda Al, Kırmızı ve Kızıl”, International
Journal of Central Asian Studies, Mustafa Canpolat Armağanı, Volume 10-1, Seoul, s. 145-
Bayraktar, Nesrin (2006a). “Kavram ve Anlam Boyutunda Türkçede Ak ve Beyaz”, Dilbilim,
Dil Öğretimi ve ÇeviribilimYazıları I-II, Hazırlayan: Cemal Yıldız, Latif Beyreli, Pegem
Yayıncılık, Ankara, s. 35-50.
Bayraktar, Nesrin (2006b). “Kavram ve Anlam Boyutunda Sarı ve Tonları”, Erciyes
Üniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüDergisi, Prof. Dr. Tuncer Gülensoy Armağanı, C. 1, S.
, s. 209-218.
Bayraktar, Nesrin (2009). “Boz ve Kır Renk Adlarının Kavram, Anlam ve Biçim Boyutu
Üzerine”, The International Associationof Central Asian Studies Korea University
of İnternational Studies, Festschrift To Commemorate the 80 th Anniversary of Prof. Dr. Talat
Tekin’s Birth, Volume 13, s. 101-121.
Bekir, Deniz (1998). “Anadolu Türk Dokumalarında Ejder Motifi”, Türk Soylu Halkların Halı
Kilim ve Cicim Sanatı Bilgi Şöleni Bildirileri, (Kayseri, 27–31 Mayıs 1996), Ankara: AKM
Yayını.
Berber, Oktay. (2009). Türk Kültüründe Eğlence ve Birlik Unsuru Olarak Düğünler,
Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2, Sayı: 10, Yıl: 2009, s.1-
Boratav, P.N. (2012). Türk Mitolojisi, Oğuzların-Anadolu, Azerbaycan ve Türkmenistan
Türklerinin Mitolojisi, Bilge Su, Ankara, s. 32-33
Bünyadov. Ziya vd. (1994). Azerbaycan Tarihi I cilt, Bakü, Azerbaycan Devlet Neşriyatı, s.
Caferoğlu, A. (1984). Türk Dili Tarihi I-II, İstanbul.
Caferoğlu, A. (1951). Anadolu İlleri Ağızlarından Derlemeler, İstanbul.
Çelebioğlu, Amil. (1995). Türk Ninniler Hazinesi, İstanbul
Çetinkaya, Haydar. (2004). ,Karapapak Türklerinde Halk İnançları, Karadeniz Araştırmaları
Der. Sayı: 2, s. 49-72.
Derleme Sözlüğü. (1977I). Cilt:X, Ankara.
Dihhoda, Ali Ekber. (1327). “Erran”, Lugat-nāma, C. 6, Horşidî Yayınları, Tahran, s. 1612.
Efendiyev, Paşa. (1981). Azerbaycan Şifahi Xalq Ədəbiyyatı. Bakı: Maarif Nəşriyyatı.
Eliyarlı, Süleyman. (1996). Azerbaycan Tarihi, Bakı .
Ercilasun, A. Bican-Alaeddin Memmedoğlu Aliyev vd. (1992). Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri
Sözlüğü, KB Yay. Ankara.
Eren, Abdullah. (2008). Baki Divanı'nda Kırmızı Renk, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
Dergisi, Sayı: 37, Erzurum, s.31-68.
Ergin, Muharem. (1985). Türk Dil Bilgisi, 16. Baskı, İstanbul: Boğaziçi Yay
Ergin, Muharrem. (1991). Dede Korkut Kitabı II (İndeks- Gramer), 2. Baskı, Ankara: TDK
Yay.
Erkal, Mustafa E. (1993). Sosyoloji, 5. Baskı, Der Yayınları, İstanbul.
Geybullayev G. (1990). Karabağ (Etnik ve siyasi tarihe ilişkin) Bakü
Geybullayev, Gıyaseddin. (1994). Azerbaycan Türklerinin Teşekkülü Tarihi, Bakı.
Gökyay, O.Ş.(1973). Dedem Korkut Kitabı, İstanbul.
Gömeç, Saadettin. (2006). Türk Kültürünün Ana Hatları, Ankara.
Gömeç, Saadettin. (1999). Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları Tarihi, Ankara.
Gözaydın, Nevzat. (2003). "Türkçenin Renk Zenginliği", Türk Dili, S. 618, Ankara, s. 539-
Gülensoy, Tuncer (1974). “Altay Dillerinde Akrabalık Adları” Türk Dili Araştırmaları, 1973-
, Ankara s. 74, 286-387.
Günşen, A. (2006). Göster-ve Görset-ÁΖRSET Fiillerinin Yapısı Üzerine. Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, Sayı: 20 Yıl: 2006/1, s.35, 9.
Gürses, Emin. (2001). “Kafkasya’da Uluslararası Rekabet”, Avrasya Dosyası, ASAM
Yayınları, Cilt: I, No: 7, İlkbahar, 250-273, s. 253
Güzel, Abdurrahman. (2008). Dede Korkut Hikayeleri Bağlamında Dua, Turkish Studies
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,
Volume 3/2 Spring, s.439.
Hailov, H. D. (1992). Karabağ'ın Elat Dünyası, Bakı.
Hengirmen, Mehmet (1999). “Türkçe'nin Söz Varlığı”, Dil Dergisi, S. 76, Ankara, s. 36-41.
İbrahimov, Ramid. (2011). Bizim Yol Qəzəti -23 Dekabr. -S. 11.
Kalafat, Y. (1995). “Türk Halk İnançlarında Ters Motifi” A. Çaycı'ya Armağan, Ankara, s.
-307.
Kalafat, Y. (2002). “Göktanrı İnancından Günümüze Kadar Türk Halk İnançlarında Kurt”,
XIV. TTK., 9-13 Eylül, Ankara.
Kalafat, Y. (1992). “Eski Türk İnançlarının Kars Yöresindeki İzleri” 4. Milletlerarası Türk
Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, Ankara, sh. 149-169.
Kaya, Doğan. (2004). Anonim Halk Şiiri, Ankara, s. 349-351.
Kazimirov, Vladimir. (2004). Looking for a Way Out of the Karabakh Impasse, Russia in
Global Affairs, Vol. 2, No. 4, October-December, 145-154, p. 147
Kırzıoğlu, M. Fahrettin (1976). Osmanlılar’ın Kafkas Ellerini Fethi (1461-1590), Ankara,
Sevinç Matbaası.
Köçerli, Töfik. (2002). Qarabağ, Bakı.
Kurat, A. N. (1999). Rusya Tarihi, TTK Yay., Ankara.
Orxan, Vüqar. (2010). Mədəniyyət Qəzəti,20 Avqust. -S. 14.
Öcal, Turgut. (1971). Iğdır Folkloru ve Etnografyası, Bitirme Tezi, Erzurum
Sami, Şemseddin. (1958). Kamus-ı Türki, İstanbul.
Saraçbaşı, M. Ertuğrul - Minnetoğlu, İbrahim. (2001). Örnekli ve Açıklamalı Türkçe
Deyimler Bilge Kilit. San. Yay.
Saray, M. (1984). “Azeri Türkleri”, Türk Dünyası Araştırmaları, S. 29, İstanbul, s. 28-29.
Sarınay, Y. (2009). Osmanlı Belgelerinde Karabağ, Başbakanlık Osmanlı Arşivi Yay.,
İstanbul.
Sümbüllü, Yusuf Ziya. (2004). Tıbbi ve Mistik Folklor Açısından Aş Erme, Türkiyat
Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sümbüllü, Yusuf Ziya. Cilt 11, Sayı 23, s.133-143.
Şeşen, Ramazan. (2001). İslâm Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Atatürk
Kültür, Dil ve Tarih Kurumu Türk Tarih Kurumu Yayınları VII. Dizi, S. 173, Ankara.
Taşkıran, Cemalettin. (1997). “Karabağ'da Son Durum. ” Yeni Türkiye Dergisi, Yıl: 3, Sayı:
, s. 1192-1198
Taşkıran, Cemalettin. (1995). Geçmişten Günümüze Karabağ Meselesi, Genel Kurmay
Basımevi, Ankara.
Tebrizli, M. N. (1946). Azerbaycan Davası, Türk Kültür Ocağı Yay., İstanbul.
Togan, Ahmet Zeki Valîdî. (1933). “Azerbaycanın Türk Etnoğrafisine Dair III”, Azerbaycan
Yurt Bilgisi, Yıl: 2, S. 18, Bürhaneddin Matbaası, İstanbul, s. 247-253
Togan, Ahmet Zeki Valîdî. (1933). “Azerbaycanın Etnoğrafisine Dair”, Azerbaycan Yurt
Bilgisi, Yıl: 2, S. 14, Bürhaneddin Matbaası, İstanbul, s. 49-56
Togan, Zeki Velidi. (1982). Oğuz Destanı, Enderun Yayınevi, İstanbul.
Topçu, Nazmiye. (2001). "Fransızca ve Türkçe Renk İsimleri İçeren Deyimlerin
Karşılaştırmalı İncelenmesi ", H.Ü Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 20, Ankara, s. 131-140.
Toygar H. Kâmil. (1961). İlençler (Ankara Folklorundan): Türk Folklor Araştırmaları 6, 141,
-2368.
Tureüko-Russkiy Slovarğ. (1977). Moskva.
Turkmensko-Russkiy Slovarğ. (1968). Moskva, s. 233.
Umudoğlu, Vidadi. (2000). ‘‘Kuzey Azerbaycan'ın Çar Rusyası Tarafından İşgali ve
Sömürgeciliğe Karşı Mücadele (1801-1828)’‘, Türk Dünyası Araştırmaları, Sayı125, Nisan, s.
Ülküsal, Müstecip (1966) Dobruca ve Türkler, Ankara 1966: 91.
Yardımcı, Mehmet. (1998). "Kıbrıs ve Diğer Türk Ülkelerinde Ortak Ninni Ve Tekerlemeler",
DAÜ II. Uluslararası Kıbrıs Araştırmaları Kongresi (24-27 Kasım 1998) Bildiri Kitabı, Halk
bilimi/Çeşitli Konular, C. IV, Gazimağusa: DAÜ Yayınları, s.177-196.
Yıldırım, Dursun-ÖZÖNDER, Cihat. (1990). Karabağ Dosyası, Türk Kültürü Araştırma
Enstitüsü Yayınları Nu: 110, Ankara, s. 29-30
Yusufov, Yusuf. (1994). XII. Türk Tarih Kongresi, Kongrede Sunulan Bildiriler, c. 2, Ankara,
s. 288.
ELEKTRONİK KAYNAKLAR
www.karapapak.com/turkce/konu_detay.aspx?id: 81
Kaynak Kişiler
Hubuş Nesibli, 1925-Cebrayil-Büyük Mercanlı.
Setin Geraygızı, 1934-Cebrayil-Büyük Mercanlı.
Nesibe Nesibli, 1968-Cebrayil-Büyük Mercanlı.
Pervin Ferhadlı, 1976-Cebrayil-Büyük Mercanlı.
Zafer Ferhadlı, 1976- Cebrayil -Büyük Mercanlı.
Daşkın Piriyev, 1985- Cebrayil -Büyük Mercanlı.
Hatice (Münevver) Kemaloğlu: 1943, Mus-Bulanık. Eğitimsiz. Ev hanımıdır. Gebze’de
yasamaktadır.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
