Arnavutlar Arasında Anadilde Eğitim Talepleri İle Alfabe Tartışmaları ve Osmanlı Devleti’nin Tutumu / Mainstream Education Requests with Alphabet Discussions between the Albanian and Attitudes of the Ottoman State

Authors

  • İsmail Yücedağ Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü Türk İslam Düşüncesi Anabilim Dalı
  • Nurgün Koç

DOI:

https://doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1412

Keywords:

Arnavut, Osmanlı Devleti, Eğitim, Anadilde eğitim talebi, Alfabe tartışmaları, Albanian, Ottoman State, Education, Requests in mainstream education, Alphabet discussions.

Abstract

Abstract

Education passed through a wide range of reform movements like other institutions in Ottoman Emire during XIX century. The era of Abdülhamit II is especially prominent regarding educational reforms. A number of important steps were taken during his reign to improve education such as building new schools, effort to increase the number of students, more participation of girls in education and teaching, use of modern tools and techniques etc. This period was also characterized by the development of nation-states that were started to be established under the influence of the nationalist movement. Some cultural privileges were given to the Balkan peoples, such as Greeks, Bulgarians, Serbs, and Vlachs, who had revolted against the Ottoman Empire to keep them binding with the state. The right to education was one of those important privileges. Indeed, non-Muslims who had already educated in their own tongues and schools had begun to use their studies of language and education more in shaping their cultural identities in this period. At this point, it can be said that the Albanians were more backward than the other Balkan peoples, because unlike the other Balkan nations, though they were in an ethnic union but having more religious pluralism (Muslim, Orthodox Christian, and Catholic Christian) in their society. Therefore, the demand of Albanians from the Ottoman State for their education with their own tongues has only emerged from the beginning of the 1900s. The Ottoman central government looked favorably on these requests and considered the right to education in mother tongue as a constitutional right for them. However, the Albanians could not have a consensus that should their education in the mother tongue be in Turkish (Arabic) letters or Latin alphabet. This was also a reflection of the cultural differences in Albanians.

 

Öz

XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde diğer bütün alanlarda olduğu gibi eğitimde de geniş reform hareketleri içine girilmiştir. Yüzyılın son çeyreğinde, özellikle II. Abdülhamit döneminde eğitimle ilgili reformlar öne çıkmaktadır. Okul yapımı, öğrenci sayısının arttırılması çabası, kız öğrencilerin eğitim ve öğretime daha fazla katılması, modern araç- gereç ve tekniklerin kullanılması vb. çalışmalar dikkat çekmektedir. Bu dönem aynı zamanda milliyetçilik akımının güç kazandığı ve belli ölçüde başarıya ulaştığı bir dönemdir. Osmanlı Devleti’ne karşı ayaklanan başta Rumlar, Bulgarlar, Sırplar, Ulahlar gibi Balkan halklarının devletten kopmasını engellemek için onlara birtakım kültürel ayrıcalıklar verilmiştir. Ana dilde eğitim hakkı da bunlardan biridir. Esasen daha öncesinde de kendi dillerinde ve okullarında eğitim gören gayrimüslim halklar, bu dönemde dil ve eğitim ile ilgili çalışmalarını daha çok kültürel kimliklerin şekillendirilmesi için kullanmaya başlamışlardır. Bu noktada Arnavutların diğer Balkan halklarına göre daha geri planda kaldığı söylenebilir. Çünkü diğerlerinden farklı olarak etnik yönden bir olsalar da dini yönden ayrışım içindeydiler (Müslüman, Ortodoks Hristiyan ve Katolik Hristiyan). Bu yüzden Arnavutların Osmanlı Devleti’nden kendi dilleri ile eğitim talebi ancak 1900’lü yılların başlarından itibaren karşımıza çıkmaktadır. Bu taleplere Osmanlı merkezi olumlu bakmış ve ana dilde eğitim talebini anayasadan kaynaklanan bir hak olarak görmüştür. Fakat Arnavutlar kendi içlerinde anadilde eğitimin Arapça harflerle mi yoksa Latin alfabesiyle mi olması konusunda bir uzlaşıya varamamışlardır. Bu durum da Arnavutlardaki kültürel farklılığın bir yansımasıdır.

Author Biography

İsmail Yücedağ, Karabük Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü Türk İslam Düşüncesi Anabilim Dalı

Felsefe Bölümü Türk İslam Düşüncesi Anabilim Dalı

References

Açık, Fatma (t.y.). “Dil Politikaları ve Arnavutluk’ta Türkçe: Osmanlı İmparatorluğu Döneminde”, U.D.E.K Uluslararası Dil ve Edebiyat Çalışmaları Konferansı “Balkanlarda Türkçe” Hëna e Plotë Beder Universitesi, 14- 16 Kasım 2013, Tiran Arnavutluk Bildiri Kitabı, C: II, http://turkoloji.cu.edu.tr/pdf/fatma_acik_arnavutluk_turkce.pdf, Erişim tarihi 12.8.2018.

Akagündüz, Ü. (2015). Düşünce Tarihimizin Eğitimci Simalarından Ayşe Sıdıka Hanım ve Usûl-i Talîm ve Terbiye Dersleri Adlı Eseri. Cyprus Internaional University Folklor/Edebiyat, XXI (81).

Akyüz, Y. (2001). Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 2001’e). İstanbul.

Antel, S. C. (1939). Maarifimiz ve Meseleleri. İstanbul.

Caka, E. (t.y.). Osmanlı Millet Sisteminde Arnavutların Konumu

(XVII-XIX. Asırlar). Balkan Araştırmaları Dergisi, https://www.academia.edu/25629631/, Erişim tarihi 14.2.2018.

Demir, H. (2017). Osmanlı İlk Dönemi Medreselerinin Kuruluş Süreci ve Arap Dilinin Öğretimi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, VI (2).

Demir, N. (2010). Başbakanlık Osmanlı Arşivlerine Göre 1877-1912 Yılları Arasında Kosova’da Eğitim Ve Öğretim. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks, II (3).

Erdem, A. R. İlköğretimimizin Gelişimi ve Bugün Gelinen Nokta. Üniversite ve Toplum, http://www.universite-toplum.org/pdf/240.pdf, Erişim tarihi 15.09.2017.

Ergin, O. (1940). İstanbul Mektepleri ve İlim, Terbiye ve Sanat Müesseseleri Dolayısıyla Türkiye Maarif Tarihi, II, İstanbul.

Fshazi, F. (2008). 2. Meşrutiyet ve Arnavutluk’taki Osmanlı Algısı: Arnavutlarla Osmanlı’nın Düşman Olduğu ‘O An.’. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 38.

Gökçe, F. & Oğuz, N. (2010). Minority and Foreign Schools on the Ottoman Education System. E- International Journal of Educational Research, I (1).

Gündüz, M. (2008). Fortna, Benjamin C. II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Politikası Üzerine Önemli Bir Çalışma: “Mekteb-i Hümâyun, Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminde İslâm, Devlet ve Eğitim İletişim Yay., İstanbul 2005, 320 s. ISBN: 975-05-0282-5. Eğitimde Kuram ve Uygulama, IV (1).

Güven, İsmail. (2014). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem Akademi.

Kodaman, B. (1988). Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi. Ankara: TTK Basımevi.

Okumuş, E. (2005). Tanzimat Dönemi’nde Eğitimde Laikleşmenin İşaretleri. Değerler Eğitimi Dergisi, III (9).

Olgun, S. (2017). Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Konsoloslarının Arnavutluk Coğrafyasındaki ‘Muzır Faaliyetlerine’ Bazı Örnekler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, X (50).

Özcan, U. (2013). 1878- 1912 Yılları Arasında Manastır Vilayeti’nde Okullaşma ve Okullaşmanın Milliyetçilik Üzerindeki Etkisi. Avrasya İncelemeleri Dergisi, II (1).

Parladır, H. S. (2015). Arnavut Milli Kimliğinin Tarihsel ve Sosyolojik İmkân ve Kısıtlarına Dair. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Ege ve Balkan Araştırmaları Dergisi, II (2).

Sakaoğlu, N. (1991). Osmanlı Eğitim Tarihi. İstanbul.

Saygılı, H. (2014). 20. Yüzyılın Başlangıcından Günümüze Arnavutlarda Osmanlı ve Türkiye Algısı. Bilge Strateji, VI (10).

Şanal, M. (2003). Osmanlı Devleti’nde Medreselere Ders Programları, Öğretim Metodu, Ölçme ve Değerlendirme, Öğretimde İhtisaslaşma Bakımından Genel Bir Bakış. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14.

Türk, İ. C. (2014). ‘Türkiye’de Orta Tahsil’ Başlıklı Risaleye Göre Osmanlı İmparatorluğu’ndan Ulus Devlet Türkiye’ye İntikal Eden Ortaöğretim Mirası. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 52.

Türk, İ. C. (2015). Osmanlı Memleketlerinde İlkokullar ve Umumi Mektepler Açılarak Bu Mekteplerin Çoğaltılmaları ve Islah Edilmelerine Dair II. Abdülhamid’e Sunulan Bir Layiha. A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 54.

Yılmaz, E. (2014). Osmanlı Devleti Arnavutçayı Yasakladı Mı? Turkish Studies- International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, IX (7).

Published

2018-03-31

How to Cite

Yücedağ, İsmail, & Koç, N. (2018). Arnavutlar Arasında Anadilde Eğitim Talepleri İle Alfabe Tartışmaları ve Osmanlı Devleti’nin Tutumu / Mainstream Education Requests with Alphabet Discussions between the Albanian and Attitudes of the Ottoman State. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 506-526. https://doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1412