17. Yüzyılda Kudüs Halilurrahman Vakfı Görevlileri ve Vakfın İşleyişindeki Rolleri / Staff of the Jerusalem Hebron Foundation and Their Role in the Foundation Mechanism in the 17th Century
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1383Keywords:
Kudüs, Halilurrahman vakfı, Osmanlı, Şer’iye sicilleri, 17. Yüzyıl, Jerusalem, Hebron foundation, Ottoman, Court records, 17th Century.Abstract
Abstract
The Jerusalem Hebron Foundation which was centered in Jerusalem is regarded as the oldest foundation of the World. Till the conquest of Arabic lands by the Ottoman Empire, the former Muslim rulers had made an effort to take care of the foundation for its persistence. Court records (sijils) shows that Ottomans also behaved in the same way with them.
The aim of this study is to seek the nature of the administrative mechanism of the Hebron Foundation which was one of the most important endowments of Jerusalem in the 17th century by using the court records of Jerusalem. The study, by examining its staff, also tries to show one side of the foundation which has never been handled before, namely, the role of the staff in the administrative mechanism.
Öz
Kudüs merkezli Halilurrahman Vakfı, yeryüzünün en kadim vakfı olarak kabul edilmektedir. Osmanlı Devleti tarafından Arap coğrafyası ilhak edilene dek, bu alana hâkim olmuş İslam devletleri vakfın sürekliliğinin sağlanması için gerekli ihtimamı göstermeye çalışmışlardır. Aynı çabanın Osmanlılar tarafından harcandığını Kudüs Şer’iye Sicilleri de göstermektedir.
Bu makalenin amacı Türkiye’de pek istifade edilmeyen zengin Kudüs Şer’iye Sicillerinden hareketle, XVII. yüzyıl Kudüs’ünün en önemli vakıflarından biri konumundaki Halilurrahman evkafının yönetim mekanizmasının ne şekilde işlediğini vakıf çalışanlarından hareketle anlamaya çalışmaktır. Bu sayede, daha evvel literatürde üzerinde az sayıda çalışma bulunan vakfın hiç değinilmeyen bir yönü ortaya çıkmış olacaktır.
References
Altındağ, Ülkü (1988), “Dârussâade”, IX, Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 1-3.
Avcı, Yasemin (2004). Değişim Sürecinde Bir Osmanlı Kenti: Kudüs (1890-1914), Ankara: Phoenix Yayınları.
Bilge, Mustafa L. (1997). “Halil”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XV, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 307-309.
Bostancı, Işıl Işık (2006). XIX. Yüzyılda Filistin (İdarî ve Sosyo-Ekonomik Vaziyet), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Urfa.
Cohen, Amnon&Lewis, Bernard (1978). Population and Revenue in the Towns of Palestine in the Sixteenth Century, Princeton.
el-Uleymî, Mücireddin el-Hanbelî (1420/1999). el-Unsu’l-Celîl bi-Târîhil-Kudsi ve’l-Halîl, II, Mektebetu Dendis, Ürdün.
el-Yakub, Muhammed Ahmed Selim (1999). Nâhiyetu’l-Kuds fi’l-Karni’l-Âşiri’l-Hicrî/es-Sadisi’l-Aşeri’l-Mîlâdî, Ürdün: Bankul Ehlil Ürdüni.
Feridun Beg (1264-1265/1848-1849). Münşeâtü’s-Selâtîn, I, İstanbul.
Güler, Mustafa (2016). “The Role of the Ottoman Vaqfs in the Solution of the Issue of Hebron with a Favor of Muslims”, Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2, s. 24-44.
Ğuşe, Muhammed Haşim (2009). el-Evkâfu’l-İslâmiyye fi’l-Kudsi’ş-Şerîf Dirâse Târihiyye Muvessika I-II, İstanbul: IRCICA Yayınları.
Heyd, Uriel (1960). Documentes on Palestine, Oxford: Clarendon Press.
İnalcık, Halil (1991). “Osmanlı Metrolojisine Giriş”, (Çev. Eşref bengi Özbilen), Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 73, İstanbul, s. 21-49.
Kunt, İ. Metin (1979). “Population and Revenue in the Towns of Palestine in the Sixteenth Century On Altıncı Yüzyılda Filistin Şehirlerinde Nüfus ve Devlet Gelirleri, (Princeton Üniversitesi Yayınevi: 1978). xii+199 ss. 15 Levha, Tıpkıbasım”, Boğaziçi Üniversitesi Dergisi, Vol. 7, s. 115-120.
Mandaville, Jon (1969). The Muslim Judiciary of Damascus in the Late Mamluk Period, Doktora Tezi, Princeton Üniversitesi.
Mardin, Ebu’l-Ala (1978). “Kadı”, İslâm Ansiklopedisi, VI, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, s. 42-46.
Peirce, Leslie (1996). Harem-i Hümayun Osmanlı İmparatorluğunda Hükümranlık ve Kadınlar, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Peirce, Leslie (2005). Ahlak Oyunları, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Singer, Amy (2005). Osmanlı’da Hayırseverlik: Kudüs’te Haseki Sultan İmareti, Tarih Vakfı Yurt Yay., İstanbul.
Turan, Ahmet Nezihi (1999). “Bir Biyografi İnşa Denemesi Kızlar Ağası Yusuf Ağa: Kara Yüzlü Arap mı, Ağa-yı Sade dil mi?”, İslamiyât, II, Sayı: 4, s. 145-162.
Turan, Ahmet Nezihi (1999). “Mahremiyetin Muhafızları Darusaade Ağaları”, Osmanlı Araştırmaları, XIX, İstanbul, s. 123-148.
Ze’evi, Dror (2000). XVII. Yüzyılda Bir Osmanlı Sancağında Toplum ve Ekonomi, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
