Üniversite Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (Karabük Örneği) / Tendency of University Students towards Values and Relation of Religiousness & Values (Sample of Karabuk)

Authors

  • Zeynep Özcan Karabük Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
  • Haticetül Kübra Erol Karabük Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

DOI:

https://doi.org/10.7596/taksad.v6i4.1091

Keywords:

Değer, Din, Üniversite gençliği, Schwartz feğerler ölçeği, Değer tercih sıralaması, Value, Religious, University youth, The schwartz value scale, Value preference order.

Abstract

Abstract

Values attract attention as one of the issues on which social scientists have recently been concentrating. The values which have a specific importance in explaining human behaviors are the subject of this research, too. The main purpose of the study is to examine the relationship of religiosity-value and relevance between value orientation and demographic variables by demonstrating the value preference orientations of the students who are studying at higher education institutions through the sample of Karabük University. In the study, survey technique has been used pursuant to relational screening method, besides utilizing the literature method. The Schwartz Value Scale, The Scale of Feeling Effect of Religion and personal information questionnaire have been used in the research applied to a group of 300 people studying in different departments of Karabük University. According to the findings, it has been seen that the value tendency of the students is generally oriented towards the community-centered values, while the individual-centered values are less important. When we look at the relationship between feeling the religion’s effect and values, it has been found that there is a meaningful relationship with Conservatism values positively and with Openness to Newness values negatively. In the study, in which the students of Theology faculty have got more points in the Self-Transcendence and Conservatism value groups, it has been found that female students attributed more importance to community-centered values than male students. In addition, another remarkable point in terms of the relation between the values and the demographic variables is that the importance which the students who are graduated from the primary school and living in the village have attached to the religiousness value is significantly higher.

 

Öz

Değerler sosyal bilimcilerin son dönemlerde üzerinde yoğunlaştığı konulardan birisi olarak dikkat çekmektedir. İnsan davranışlarını açıklamada özel bir öneme sahip olan değerler, bu araştırmanın da konusudur. Araştırmanın temel amacı, Karabük Üniversitesi örneği üzerinden yükseköğretim kurumlarında öğrenim görmekte olan öğrencilerin değer tercih yönelimlerini ortaya koyarak, dindarlık-değer ilişkisi ve değer yönelimleri ile demografik değişkenler arasındaki ilişkileri incelemektir. Araştırmada hazır bilgiden yararlanma tekniğinin yanı sıra ilişkisel tarama yöntemine uygun olarak anket tekniği kullanılmıştır. Karabük Üniversitesi’nin değişik bölümlerinde öğrenim görmekte olan 300 kişilik bir örneklem grubuna uygulanan araştırmada kişisel bilgi anketinin yanı sıra Schwartz Değerler Ölçeği ve Dinin Etkisini Hissetme Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre öğrencilerin değer yönelimlerinin genel olarak toplum merkezli değerler yönünde olduğu, birey merkezli değerlere ise daha az önem atfedildiği görülmektedir. Dinin Etkisini Hissetme ve değerler arasındaki ilişkiye bakıldığında ise Muhafazakârlık değerleriyle pozitif, Yeniliğe Açıklık değerleriyle ise negatif yönde anlamlı ilişkilerin bulunduğu tespit edilmiştir. İlahiyat Fakültesi öğrencilerinin Kendini Aşma ve Muhafazakârlık değer gruplarında daha fazla puan aldığı görülen araştırmada, kız öğrencilerin erkek öğrencilere nazaran toplum merkezli değerlere daha fazla önem atfettikleri görülmüştür. Ayrıca değerler ve demografik değişkenler arasındaki ilişki açısından dikkat çeken diğer bir husus da annesi ilkokul mezunu olan ve köyde yaşayan öğrencilerin dindarlık değerine atfettikleri önemin anlamlı bir şekilde daha yüksek olduğu yönündedir.

Author Biographies

Zeynep Özcan, Karabük Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

Din Psikolojisi

Haticetül Kübra Erol, Karabük Üniversitesi İlahiyat Fakültesi

Din Psikolojisi

References

Acar, H.; Akar, M. & Acar, B. (2016). “Sosyal Hizmet Öğrencilerinin Değer Yönelimleri”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(1). 97-118.

Akyüz İ. (2014). “Türkiye’de Gençlik, Din ve değerler Konusunda Yapılan Ampirik Araştırmaların Yöntem ve İçerik Analizi”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XVII, 30(2) 1-20.

Allport, G. W. (1968). The person in psychology. Boston: Beacon Press.

Arslan, H. (2011). “Dindarlılğın Boyutları, Algıları ve Uygulamaları”, Hikmet Yurdu, 4 (7).

Arslan, M. & Tunç, E. (2013). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimlerindeki Farklılaşmalar, Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26). 7-39.

Arslan, Z. (2006). Öğretmenlerde Dindarlık, Değerler ve İş Doyumu Üzerine Bir Araştırma, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

Atay S. (2003). “Türk Yönetici Adaylarının, Siyasî ve Dinî Tercihleri İle Yaşam Değerleri Arasındaki İlişki”, Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3). 87–120.

Bacanlı, H. (2011). Değer, Değer midir?, Eğitime Bakış, 7(19). 18-21.

Bacanlı, H. (1999). “Üniversite Öğrencilerinin Değer Tercihleri”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 2, 597-610.

Bahadır, A. (2010). “Dindarlığı Etkileyen Faktörler”, Din Psikolojisi, (Ed. Hayati Hökelekli). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Bilgin N. (1995). Sosyal Psikolojide Yöntem ve Pratik Çalışmalar, İstanbul: Sistem Yayınları,

Bulut, S. S. (2012). “Gazi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1(3). 216-238.

Çevik Demir, Ş. (2013). Ergenlerde Benlik Saygısı ve Dinî Başa Çıkma, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.

Cezayirli, G. (1997). “Dinî Grup ve Toplumsal Grup”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 37: 365-375. http://dergiler.ankara.edu. tr/dergiler/37/782/10062.pdf

Çukur, C. Ş.; de Guzman, M. R. T. & Carlo, G. (2004) “Religiosity, Values, and Horizontal and Vertical Individualism-Collectivism: A Study of Turkey, the United States, and the Philippines”, The Joumal of Social Psychology, 144(6):613-634.

Dağcı, A. (2014). Pozitif Psikoloji Bağlamında Umudun Dindarlıkla İlişkisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

Dib, 2017 (https://www.diyanet.gov.tr/tr/icerik/cuma-hutbesi-%E2%80%9Chz-peygamber-ve-guven-toplumu/39634)

Dilmaç, B.; Bozgeyikli H. & Çıkılı, Y. (2008). “Öğretmen Adaylarının Değer Algılarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16). 69-91.

Dilmaç, B.; Deniz, M. & Deniz, M. E. (2009). “Üniversite Öğrencilerinin Öz-Anlayışları İle Değer Tercihlerinin İncelenmesi”, Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18). 9-24.

Doğan, M. (2016). “Lise Öğrencilerinde Değer Yönelimi ve İnternet Bağımlılığı İlişkisi”, Uluslararası Gençlik ve Ahlak Sempozyumu, I, Sinop.

Dündar, H. (2013). “Öğretmen Adaylarının Sahip Olduğu Değerler ile Demokratik Tutumları Arasındaki İlişki”, The Journal of Academic Social Science Studies, International Journal of Social Science, 6(2). 367-381.

Emmons, R. A. & Paloutzian, R. F. (2001). “Din Psikolojisi”, Çev: Ali Ayten, MÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21.

Emre, Y. (2013). Değişen Dünyada Değer Yönelimleri ve Dindarlık: KKTC Örneği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

Emre, Y. & Yapıcı, A. (2015). “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Vatandaşlarının Değer Yönelimleri”, Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 10(2). 329-350 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7764 ISSN: 1308-2140, Ankara.

Fontaine, J. R.; Luyten, P. & Corveleyn, J. (2000) “Tell Me What You Believe and I’ll Tell You What You Want: Empirical Evidence for Discriminating Value Patterns of Five Types of Religiosity”, The InternationalJournal for the Psychology of Religion,10(2):65–84.

Günay, Ü. (2010). Din sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları.

Günay, Ü. (1978). Erzurum Kenti ve Çevre Köylerinde Dinî Hayat, Erzurum.

Güngör, E. (1998). Değerler Psikolojisi Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Ötüken Yayınları.

Hançerlioğlu, O. (1976). “Değer”, Felsefe Ansiklopedisi, 1. Baskı, İstanbul: Remzi Kitapevi.

Hasankahyaoğlu, H. R. (2008). Dindarlık Empati İlişkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.

Hökelekli, H. (2010). “Din, Dindarlık ve Boyutları”, Din Psikolojisi, (Ed. Hayati Hökelekli). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

İmamoğlu, E. O. & Karakitapoğlu, A. Z. (1999). “1970’lerden 1990’lara değerler: Üniversite Düzeyinde Gözlenen Zaman, Kuşak ve Cinsiyet Farklılıkları”, Türk Psikoloji Dergisi, 1-22.

Kağıtçıbaşı, Ç. & Kuşdil, E. (2000). “Türk Öğretmenlerin Değer Yönelimleri ve Schwartz Değer Kuramı”, Türk Psikoloji Dergisi, 29-80.

Karaca, F. (2010). “Dindarlığın Etkileri”, Din Psikolojisi, (Ed. Hayati Hökelekli). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.

Karaca, F. (2011). Din Psikolojisi, Trabzon: Eser Ofset.

Karaca, R. (2008). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Karakitapoğlu A. Z. & İmamoğlu E. O. (2002). “Value Domains of Turkish Adults and University Students”, the Journal of Social Psychology, 142(3). 333-351.

Kımter, N. (2008). Benlik Saygısı ve Dindarlık İlişkisi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.

Kızılçelik, S. & Erjem, Y. (1996). Açıklamalı Sosyoloji Sözlüğü. Konya: Saray Kitabevleri.

Kızılgeçit, M.; Acuner, H. Y. & Toklu, G. (2015). “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (Rize Örneği)”, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, 43-84.

Köse, A. & Ayten, A. (2013). Din Psikolojisi, 3. Baskı, İstanbul: Timaş Yayınları.

Kuçuradi, İ. (2013). İnsan ve Değerleri, 5. Baskı, Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.

Mehmedoğlu, A. U. (2006a). “Gençlik, Değerler ve Din”, Küreselleşme Ahlâk ve Değerler, Ed. Yurdagül Mehmedoğlu- A. Ulvi Mehmedoğlu, İstanbul: Litera Yayıncılık.

Mehmedoğlu, A. U. (2006b). “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (M.Ü.İlahiyat Fakültesi Örneği)”, M.Ü.İ.F.D., 30, İstanbul, 133-167.

Mehmedoğlu, A. U. (2013). “Din Dindarlık ve Değerler”, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 173-189.

Mutlu, K. (1989). “Bir Dindarlık Ölçeği (Sosyolojide Yöntem Üzerine Tartışma)”, İslami Araştırmalar Dergisi, 3(4): 194-199.

Okumuş, E. (2014). “Değer ve Din İstismarı”, The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2151 Number: 24, 13-31.

Özakpınar, Y. (1999). “Psikolojinin İnsan Tasarımı”, Psikolojide Yeni Tartışmalar, ed. Sibel Arkonaç, İstanbul: Alfa, 67-90.

Özcan, Z. (2015). İnönü Dönemi Dinî Hayat, İstanbul: Dem Yayınları.

Özdemir, Y. & Koruklu, N. (2011). “Üniversite Öğrencilerinde Değerler ve Mutluluk Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, VIII(I). 190-210.

Püsküllüoğlu, A. (2003). Türkçe Sözlük, Ankara: Arkadaş-Angora Yayınları.

Rokeach, M. (1973). The Nature of Human Values. New York: The Free Press.

Şahin, A. (1999). İlahiyat, Tıp ve Mühendislik Fakültelerinde Okuyan Öğrencilerde Dinî Hayatın Boyutları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Araştırma, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniveristesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.

Saroglou, V.; Delpierre, V. & Dernelle, R. (2004) “Values and Religiosity: A Meta-Analysis of Studies Using Schwartz’s Model”, Personality and Individual Differences, 37:721–734.

Schmid, L. (2003). Anlam ve Değer Kaynağı Olarak Dinî İnanç, Çev. A. Bahadır, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XVI, Konya.

Schwartz, S. H. (1992). Universals In The Content and Structure of Value: Theorical Advances and Empirical Tests In 20 Countries. In M. P. Zanna (Ed.). Advances In Experimental Social Psychology, 25. London: Academic Press, 1-65.

Schwartz, S. H. (2006). Basic Human Values: Theory, Measurement, and Applications, https://www.yourmorals.org/schwartz.2006.basic%20human%20values.pdf, 02.03.2017.

Subaşı, N. (1995). “Fundamentalizm, İslam ve Hayat”, İslami Araştırmalar, 8(3-4). 250-262.

Subaşı, N. (2004). Gündelik Hayat ve Dinsellik, İstanbul: İz Yayıncılık.

Tanıt, T. (2007). Eğitim Yöneticilerinin Değer Tercihleri ile Yaratıcılıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.

TDK (2005). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayını.

Ulu, M. (2013). Dindarlığın Tanımı, Boyutları ve Ölçülmesi Üzerine Psikolojik Bir Araştırma -Erciyes Üniversitesi Öğrencileri Örneği-, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.

Yapıcı, A. & Zengin, S. Z. (2003a). “İlâhiyat Fakültesi Öğrencilerinin Değer Tercih Sıralamaları üzerine Psikolojik bir Araştırma: Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi örneği”, Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (4). 173-206.

Yapıcı, A. & Zengin, Z. S. (2003b). “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Dinin Etkisini Hissetme Düzeyleriyle Psiko-Sosyal Uyumları Arasındaki İlişki”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakaltesi Dergisi, 3 (2). 65-127.

Yapıcı, A. & Yürük, T. (2015). “Yüksek Din Öğretimi Öğrencilerinin Değer Tercih Sıralamaları: Çukurova Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Örneği”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(1). 1-18.

Yapıcı, A. (2006). “Yeni Bir Dindarlık Ölçeği ve Üniversiteli Gençlerin Dinin Etkisini Hissetme Düzeyi: Çukurova Üniversitesi Örneği”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(1). 65-115.

Yapıcı, A.; Kutlu, M. O. & Bilican, F. I. (2012). “Öğretmen Adaylarının Değer Yönelimleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (42). 9-151.

Zevalsiz S. (2014). “Üniversite Öğrencilerinin Değer Algısı (Karabük Üniversitesi Örneği)”, Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2). 1739-1762, Ankara.

Published

2017-09-30

How to Cite

Özcan, Z., & Erol, H. K. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Değer Yönelimleri ve Dindarlık-Değer İlişkisi (Karabük Örneği) / Tendency of University Students towards Values and Relation of Religiousness & Values (Sample of Karabuk). Journal of History Culture and Art Research, 6(4), 913-947. https://doi.org/10.7596/taksad.v6i4.1091