Din Sosyolojisi Çalışmalarında Alan Araştırması Yapmanın Zorlukları / The Challenges of Conducting Fieldwork in Sociology of Religion
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v6i3.950Keywords:
Alan araştırması, Alan araştırması zorlukları, Saha, Gözlem, Mülakat, Anket, Nitel çalışma, Fişlemek, Fieldwork, Difficulties of conducting fieldwork, Survey, Interview, Observation, Qualitative study.Abstract
Abstract
The fieldwork is the most important data collection way for social sciences to analyze the society. However, conducting fieldwork bears physical, psychological, social, political, ethical or religious difficulties. Often a few of them, sometimes all of them may occur during a research. Many young researchers hear these difficulties only superficially and step the field without sufficient knowledge of what they encounter. This study examines the challenges of doing a fieldwork on religion. A significant part of the experienced difficulties constitute subjective judgments. However, experiencing similar difficulties by many researchers convert subjective judgments into objective facts. This study exams 100 M.A. theses and dissertations in the field of sociology of religion, and by basing on them, depicts difficulties of doing fieldwork. The study concludes that many people do not believe confidentiality and anonymity of fieldworks; therefore, they do not want to participate surveys and interviews or even if they participate, they do not reply every question.
Öz
Alan araştırmaları, sosyal bilimlerde toplumu analiz etmenin en önemli yapı taşını oluşturmaktadır. Ampirik veriler, akademik araştırmalar için oldukça önemli olmakla birlikte elde edilmeleri de bir o kadar zahmetlidir. Bu verilerin toplanması az veya çok fiziksel, psikolojik, sosyal, siyasi, etik veya dini zorluklardan çoğu zaman birkaçını bazen de hepsini barındırır. Birçok genç araştırmacı bu zorlukları yüzeysel olarak duymakta fakat tecrübe etmediği için zorluk derecesini kestiremeden alana inmektedir. Bu çalışma, din konusunda alan araştırması yaparken karşılaşılan zorlukları incelemektedir. Alanda yaşanan zorlukların önemli bir kısmı öznel yargılara dayanmaktadır. Ama benzer tecrübelerin birçok kişi tarafından yaşanması öznel yargıları nesnel gerçeklere çevirmektedir. Araştırmamızda, Din Sosyolojisi alanında yazılmış 100 farklı tez incelenmiş ve bunlar üzerinden alan araştırması sırasında karşılaşılan güçlükler resmedilmiştir. Çalışma, alana yeni giren genç araştırmacılara ışık tutacak ve kendilerini ileride karşılaşacakları zorluklara karşı hazırlayacaktır. Ayrıca alan araştırmalarında etik kodlar önemli bir yer tuttuğu için makalenin teorik kısmında etik kural ve kurulların oluşum tarihi de incelenmiştir. Araştırmamız göstermektedir ki alan araştırmalarında karşılaşılan sorunların birçoğu katılımcının araştırma ve araştırmacıya karşı duyduğu güven probleminden kaynaklanmaktadır. Birçok kişi kimliklerinin gizli kalacağını düşünmemekte ve bu sebeple araştırmaya katılmamakta veya katılsa bile kendince kritik öneme sahip sorulara cevap vermemeyi tercih etmektedir.
References
Ak, Muammer (2012). Ziyaret Fenomeni Çerçevesinde Türk Popüler Dindarlığı: Aziz Mahmut Hüdayi Türbesi Örneği. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Aktürk, Hamit (2013). Toplumsal Değişme ve Alevi Dernekleri—Adıyaman Örneği. Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kayseri.
Atay, Tayfun (2016). Sunu. Rabia Harmanşah ve Z. Nilüfer Nahya içinde (ed.), Etnografik Hikayeler: Türkiye’de Alan Araştırması Deneyimleri (9-15). İstanbul: Metis Yayınları.
Bankert, Elizabeth & Cooper, Jeffrey A. (2008). Chapter 1: History and Ethical Principles, in Human Subjects Research in Social and Behavioral Sciences. Miami: University of Miami CITI Program.
Bayer, Ali (2013). Değişen Toplumsal Yapıda Aile: Eşler Arası Şiddet ve Din İlişkisi Üzerine Bir Araştırma (Konya Örneği). Doktora Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Bolat, Gökhan (2013). Türkiye’de İç Göç ve Din (İstanbul/Esenyurt/Kıraç Beldesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Coşkun, Emel (2016). Bunların Gerçekten Olduğuna İnanıyor musunuz?: Araştırma Etiğine Dair Yukarıdan Notlar. Rabia Harmanşah ve Z. Nilüfer Nahya içinde (ed.), Etnografik Hikayeler: Türkiye’de Alan Araştırması Deneyimleri (103-117). İstanbul: Metis Yayınları.
Çetin, Ensar (2012). Türkiye’de Akademik Dini Bilginin Yaygınlaşma Süreci ve Olgusu. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Demirkaya, Reyhan (2012). Sosyal ve Dini Yaşam Açısından Osmancık Aleviliği. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Erkan, Erol (2012). Dernekleşme ve Din—Gaziantep Örneği. Doktora Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Erol, Su (2016). Sıkıntılar, Yüzleşmeler, Tanışmalar: İstanbul Süryani Kadim Cemaati’ni Anlama Süreci. Rabia Harmanşah ve Z. Nilüfer Nahya içinde (ed.), Etnografik Hikayeler: Türkiye’de Alan Araştırması Deneyimleri (151-166). İstanbul: Metis Yayınları.
Filiz, İkram (2013). Kuzey Irak’ta Sünni Şia İkileminde Gelişen Dini Gruplar ve Hareketler (Komeleyi İslami Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
Gashi, Feim (2013). Kosovalı Aydınların Din Anlayışı. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Geçit, Bilal (2011). Bir Batı Anadolu Kasabasında Dini Hayat—Köprübaşı Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Hashimi, Sayed Mobin (2013). Afganistan’da Kadınların Sosyo-Kültürel ve Dini Durumu (Cüzcan Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Hornblum, Allen M. (2013). NYC’s Forgotten Cancer Scandal. New York Post. http://nypost.com/2013/12/28/nycs-forgotten-cancer-scandal/
Humphreys, Laud (2009). Tearoom Trade: Impersonal Sex in Public Places, Enlarged Edition with Retrospect on Ethical Issues. New Brunswick: Aldine Transaction.
Kantarlı, Kayhan (2002). YÖK Düzeninde Bilimsel Etik Anlayışı. Üniversite ve Toplum, 2(3), 1-5. http://www.universite-toplum.org/text.php3?id=89
Kaya, İrfan (2012). Kültür, Sağlık ve Din: Gürün (Sivas) ve Çevre Köylerinde Sağlık-Hastalık Kültürü Üzerine Bir Din Sosyolojisi Araştırması. Doktora Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Kenevir, Fatma (2015). Kadın Mahkumlarda Suç ve Din Anlayışı. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kılıç, Mine (2012). Siirt’te Kadının Dini ve Sosyal Konumu. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Kocar, Hasan (2013). Iğdır İli’nde İç Göç ve Gecekondulaşmanın Dindarlık ve Dini Hayata Tesiri. Yüksek Lisans Tezi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Iğdır.
Köroğlu, Muhammet Ali (2012). Özerk Kamusal Alanların Oluşmasında Dinin Rolü (Konya’daki Finans Kuruluşları Örneği). Doktora Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Kulak Gökçe, Sanem (2016). İçeriden Ses Var: Kadın Kapalı Cezaevi Hikayeleri. Rabia Harmanşah ve Z. Nilüfer Nahya içinde (ed.), Etnografik Hikayeler: Türkiye’de Alan Araştırması Deneyimleri (86-102). İstanbul: Metis Yayınları.
Menteş, Fırat (2011). Bulgaristan Türklerinin Dini Eğilimleri ve Sorunları (1989-1990’da Lüleburgaz’a Yerleşenler Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Moç, Suzan (2013). Üniversite Öğrencilerinde Toplumsal Cinsiyet Algısının Oluşmasında Geleneksel Kimliğin Rolü (Iğdır Üniversitesi Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Iğdır.
Narkeeva, Meerim (2011). Günümüz Kırgızistan’ında İslami Kuruluşların Faaliyetleri ve Toplumsal Sonuçları (Bişkek Örneği). Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Novruzova, Gülreyhan (2012). Halk Dindarlığı Üzerine Bir Din Sosyolojisi Araştırması—Derbent (Dağıstan Örneği). Doktora Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Okutan, Birsen Banu (2012). Türkiye’de Popüler Kültür ve Din İlişkisi: Kadın Üzerine Bir Araştırma (İstanbul Örneği). Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ömek, Fatih (2011). Taşkömürü Maden İşçilerinde Dini Hayat (Zonguldak Kozlu Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Ömek, Hatice (2013). Kadına Yönelik Şiddet ve Din İlişkisine Sosyolojik Bir Yaklaşım (Ankara’daki Kadın Sığınmaevleri Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Örnek, Servet (2011). Göç ve Din. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Ruacan, Şevket (2009). Türkiye’de Bir Etik Serüveni: Doçentlik Sınavı Etik Komisyonu. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık: Türk Tıp Dizini. http://uvt.ulakbim.gov.tr/tip/sempozyum7/ruacan.pdf
Said, Edward (2003). Orientalism. London: Penguin Books.
Taş, Mustafa (2011). Bozkır’da Sosyal ve Dini Hayat. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Telimen, Muzaffer (2012). Alevi Gençliği ve Ateizm (İstanbul ve Tunceli Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
Topuz, Arif (2013). Kadına Karşı Şiddete Dinin Pozitif ve Negatif Etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
Ünal, Mehmet; Metin Toprak ve Veysel Başpınar (2012). Bilim Etiğine Aykırı Davranışlar ve Yaptırımlar: Sosyal ve Beşeri Bilimler İçin Bir Çerçeve Önerisi. Amme İdaresi Dergisi, 45(3), 1-27.
Ünalan Turan, Sümeyra (2013). Çalışma Hayatının Dindar Kadının Dini Anlayış ve Uygulamalarına Etkisi Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
Vardi, Recep (2012). İnternet ve İslam: Din Sosyolojisi Açısından Dini Siteler Üzerine Bir Araştırma. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yeniay, Halil İbrahim (2011). Dini-Sosyal Bir Kurum Olarak Diyanet İşleri Başkanlığı İhtisas Eğitim Merkezleri Üzerine Bir Din Sosyolojisi Araştırması (Kayseri Eğitim Merkezi Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
Yıldırım, Mustafa (2012). Şehir(li)leşme ve Din: Kocaeli Örneği. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yıldırım, Yusuf (2011). 23. Dönem Milletvekillerinin Laiklik Algısı. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Yılmaz, Selman (2006). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Din Algılarının Sosyolojik Tahlili: İstanbul—Bahçelievler Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yılmaz, Selman (2013). State, Politics, and Religion: Effects of Political and Social Change on the Relationship between State and Religion in Turkey, 2002-2012. Dissertation. University of Pittsburgh, Pittsburgh.
Yılmaz, Selman (2015). Eğitim. Sinan Yılmaz içinde (ed.), Bartın İli Sosyal Analiz Göstergeleri (37-60). Kalkınma Bakanlığı Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, Zonguldak.
Yılmaz, Selman (2015). Eğitim. Sinan Yılmaz içinde (ed.), Karabük İli Sosyal Analiz Göstergeleri (33-66). Kalkınma Bakanlığı Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, Zonguldak.
Yılmaz, Selman (2015). Eğitim. Sinan Yılmaz içinde (ed.), Zonguldak İli Sosyal Analiz Göstergeleri (37-71). Kalkınma Bakanlığı Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı, Zonguldak.
Yılmaz, Selman (2016). İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin İnanç Gruplarına Bakışı. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 57(1), 103-144.
Yılmaz, Sinan (2012). Türkiye’de Ailenin Dönüşümü. Ankara: Divankitap.
YÖK (2015). Yükseköğretim Kurumları Etik Davranış İlkeleri. http://www.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/6/2015/01/etik-davran%C4%B1%C5%9F-ilkeleri.pdf
Zafer, Cem (2012). Mardin Yöresi Süryanilerinde Dini ve Sosyal Hayat. Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
Zavalsız, Y. Sinan (2011). Türkiye’de Hıristiyan Olan Müslümanlar: Psiko-Sosyolojik Bir Araştırma (1990-2010). Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
