Sosyal Bilgiler Öğrenci Çalışma Kitaplarının Kaldırılmasına İlişkin Bir Olgubilim Araştırması

Authors

  • Abdulkerim Demir Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü, Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı
  • Selahattin Kaymakcı
  • Hakan Akdağ

DOI:

https://doi.org/10.7596/taksad.v8i4.2290

Keywords:

Social studies, curriculum, student workbook, textbook, Sosyal bilgiler, öğrenci çalışma kitabı, öğretmen, öğretim programı

Abstract

A Phenomenological Study about the Abolition of Social Studies Student Workbooks

Abstract

One of the important reforms introduced in the Social Studies Curriculum in 2005 was student workbooks. In the curriculum, it is aimed to use the student workbooks which are prepared in line with the objectives given in the curriculum according to each grade level, revealing the students’ learning levels and including various kinds of assessment and evaluation tools and methods related to the subjects, as supplementary materials for the textbooks. With the Social Studies Curriculum that started to be implemented in the 2017-2018 academic year, the usage of student workbooks was terminated and the contents of the books were integrated into the textbooks. In this context, the first application at the secondary school level was realized in the 2017-2018 academic year and a single textbook was started to use in the 5th grade of the secondary school. In the 6th and 7th grades of the secondary school, since the 2017 curriculum has not started to be implemented yet, in accordance with the former curriculum (2005), student workbooks along with textbooks continued to be used. This situation raises the question of how the teachers meet the lack of student workbooks and how these problems are solved. The aim of this study was to reveal the perceptions of social studies teachers about the abolition of student workbooks. Phenomenology method was used in the study within the scope of qualitative methodology.  The participants of the study involved social studies teachers who taught social studies course in line with former and new curricula in 2017-2018 academic year working in Çorum province and its districts. Semi-structured interview form was used as the data collection tool. The collected data were analyzed with content analysis. As a result of the study, it was found out that social studies teachers saw the student workbook as a lesson tool that provides repetition of the subject with activities, that these books were useful for providing permanent learning and homework, that they had time difficulties in implementing all the activities in the book and that they could not benefit from these resources sufficiently in the lessons. In addition, it was determined that although the majority of the teachers found the abolition of student workbooks positive, they found the textbooks prepared to be insufficient. Also, they solved the deficiencies caused by the abolition of these books by using different methods and finally they could not provide a clear consensus on the abolition of the student workbooks.  

Öz

2005 yılında uygulanmaya başlayan Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programıyla birlikte getirilen önemli yeniliklerden biri de öğrenci çalışma kitapları olmuştur. Öğretim programında, her sınıf düzeyine göre öğretim programında verilen kazanımlar doğrultusunda hazırlanan, öğrencilerin öğrenme düzeylerini ortaya koyan, derste işlenen konularla ilgili çeşitli türde ölçme-değerlendirme araç ve yöntemlerini içeren öğrenci çalışma kitaplarının ders kitaplarına yardımcı materyaller olarak kullanılması hedeflenmiştir. 2017-2018 eğitim-öğretim yılında uygulanmaya başlanan Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programıyla öğrenci çalışma kitaplarının kullanımı sonlandırılmış ve kitapların içeriği ders kitaplarına entegre edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda ortaokul düzeyinde ilk uygulama da 2017-2018 eğitim-öğretim yılında gerçekleştirilerek ortaokul 5. sınıflarda tek ders kitabı kullanılmaya başlanmıştır. Ortaokul 6. ve 7. sınıflarda ise henüz 2017 öğretim programı uygulanmaya başlanmadığı için eski öğretim programı (2005) doğrultusunda ders kitaplarıyla birlikte öğrenci çalışma kitapları kullanılmaya devam edilmiştir. Bu durum öğrenci çalışma kitaplarının eksikliğinin öğretmenler tarafından nasıl karşılandığı ve ortaya çıkan sorunların nasıl çözüldüğü sorusunu akla getirmektedir. Bu araştırmanın amacı sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğrenci çalışma kitaplarının kaldırılmasına yönelik görüşlerini ortaya koymaktır. Araştırmada nitel metodoloji kapsamında olgubilim yönteminden faydalanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2017-2018 eğitim-öğretim yılında eski ve yeni öğretim programları doğrultusunda sosyal bilgiler dersini okutmuş, Çorum il ve ilçe merkezlerinde görev yapan sosyal bilgiler öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış mülakattan yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen veriler içerik analizi aracılığıyla çözümlenmiştir. Araştırma sonucunda sosyal bilgiler öğretmenlerinin öğrenci çalışma kitabını etkinliklerle konu tekrarı sağlayan ders aracı olarak gördüğü, bu kitapların kalıcı öğrenme sağlama ve ev ödevi verme noktalarında işlerine yaradığı, kitaptaki etkinliklerin tamamını uygulamada zaman sıkıntısı çektikleri ve bu kaynaklardan derslerde yeterince faydalanamadıkları ortaya çıkmıştır. Ayrıca öğretmenlerin çoğunluğunun öğrenci çalışma kitaplarının kaldırılmasını olumlu bulmalarına rağmen hazırlanan ders kitaplarını yetersiz buldukları, bu kitapların kaldırılmasıyla oluşan eksikliği farklı yöntemlerle giderdikleri ve öğrenci çalışma kitaplarının kaldırılmasına yönelik net bir uzlaşı içerisinde olmadıkları belirlenmiştir. 

Author Biography

Abdulkerim Demir, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü, Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı

Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Bölümü, Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı

References

Aktekin, S. ve Baki Pala, Ç. (2013). 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler dersi öğrenci çalışma kitaplarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (21), 265-286.

Aydemir, M. ve Adamaz, K. (2017). Sosyal bilgiler öğrenci çalışma kitaplarının sosyal bilgiler dersi öğretim programındaki beceriler açısından incelenmesi. International Journal of Field Education, 3 (1), 106-119.

Bekdemir, Ü. ve Işkın, P. (2017). Sosyal bilgiler 6. ve 7. sınıf çalışma kitabı etkinliklerinin doğrudan verilmesi istenen değerleri karşılama düzeyinin incelenmesi. Turkish Studies, 12 (4), 71-90.

Christensen, L. B., Johnson, R. B. ve Turner, L. A. (2015). Araştırma yöntemleri desen ve analiz. A. Apay (Çev. Ed.). Ankara: Anı Yayıncılık.

Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. M. Bütün, S. B. Demir (Çev. Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi.

Çetin, M. A. (2018). Suudi Arabistan krallığı ve Türkiye Cumhuriyeti sosyal bilgiler öğretim programları, ders kitapları ve çalışma kitaplarının karşılaştırmalı analizi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Demir, Y. ve Atasoy, E. (2018). 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının (2017) değerlendirilmesi. Bursa Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (2), 753-780.

Dinç, E. ve Doğan, Y. (2010). İlköğretim ikinci kademe sosyal bilgiler öğretim programı ve uygulanması hakkında öğretmen görüşleri. Sosyal Bilgiler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 17-49.

Hayırsever, F. (2010). Sosyal bilgiler ders, öğretmen kılavuz ve öğrenci çalışma kitaplarının sosyal bilgiler öğretim programında kazandırılması hedeflenen temel beceriler açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Kabapınar, Y. (2012). Yeni öğrenme anlayışının ışığında sosyal bilgiler ders kitapları. C. Öztürk (Editör). Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 368-401). Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Karaca, L. (2017). 6. ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders programı ile ders ve çalışma kitaplarının çoklu zekâ kuramı yönünden incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.

Kaya, N., Artvinli, E. ve Önal, H. (2007, 15-17 Kasım). Sosyal bilgiler programına göre öğrenci çalışma kitaplarının beceri ve değerleri gerçekleştirebilme düzeyi. I. Ulusal İlköğretim Kongresi’nde sunulmuştur, Ankara.

Kılıç, A. (2012). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler ders programındaki değerlerin kazanımla ilişkisi ve öğrenci çalışma kitaplarında yer alma düzeyleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (2), 1593-1612.

Kulantaş, N. (2007). 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler dersinde kullanılan öğrenci ders ve çalışma kitapları ile öğretmen kılavuz kitaplarının, öğretmen, öğrenci ve veli görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. S. Turan (Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.

Miles, M. B.& Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, California: SAGE Publications, Inc.

Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları Ve Eğitim Araçları Yönetmeliği (2012). Resmi Gazete (12.09.2012). Sayı: 28409.

Oruç, Ş. (2014). Sosyal bilgilerde ders kitapları. M. Safran (Editör). Sosyal bilgiler öğretimi içinde (s.267-282). Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Özmen, H. (2004). Fen öğretiminde öğrenme teorileri ve teknoloji destekli yapılandırmacı (constructivist) öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3 (1), 100-111.

Palandökenlier, İ. (2008). İlköğretim sosyal bilgiler dersi çalışma kitaplarında yer alan etkinliklerin yaratıcı düşünme becerisi açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.

Patton. M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. M. Bütün, S. B. Demir (Çev. Ed.). Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Şeker, M. (2013). Sosyal bilgiler ders, çalışma ve öğretmen kılavuz kitaplarının öğrenme stilleri açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22 (1), 41-56.

Şirin, E. T. (2012). Sosyal bilgiler eğitiminde kullanılan ders, öğrenci çalışma ve öğretmen kılavuz kitaplarındaki etkinliklerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Ulusoy, K. (2014). Sosyal bilgilerde ders kitapları. B. Tay ve A. Öcal (Editör). Özel öğretim yöntemleriyle sosyal bilgiler öğretimi içinde (s. 193-222). Ankara: Pegem A Yayıncılık.

Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.

Published

2019-12-29

How to Cite

Demir, A., Kaymakcı, S., & Akdağ, H. (2019). Sosyal Bilgiler Öğrenci Çalışma Kitaplarının Kaldırılmasına İlişkin Bir Olgubilim Araştırması. Journal of History Culture and Art Research, 8(4), 445-463. https://doi.org/10.7596/taksad.v8i4.2290