Zihinsel Yetersizlikten Etkilenmiş ve Normal Gelişen Çocuğa Sahip Ebeveynlerin Sıkıntıyı Tolere Etme, Depresyon, Anksiyete ve Stres Düzeyleri / The Distress Toleration Status, Depression, Anxiety and Stress Levels of Parents Who Have Normally Developed Children and Who Have Intellectual Disability Children
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v8i1.1787Keywords:
Zihinsel Yetersizlik, Sıkıntıyı Tolere Etme, Depresyon, Anksiyete, Stres, Mental Retardation, The Distress Toleration, Depression, Anxiety, Stress.Abstract
Abstract
Being a parent and especially being a parent of a child with an intellectual disability could lead to reactions such as anxiety, stress, or depression in parents. Individuals in these emotional states could exhibit several psychological and somatic symptoms, which can make it difficult for them to adapt to life. In order to cope with difficulties in life, the stress tolerance of individuals should be high. The present study aims to determine the differences between the distress toleration of parents who have children with typical development (TD) and with intellectual disorders (ID) children and their depression, anxiety and stress levels. The study was designed as a quantitative study. The quantitative study data was collected from 90 mothers and 90 fathers (n=180) who have children with ID and 92 mothers and 92 fathers (n=184) who have children with TD (total:364). The study data were collected with Distress Toleration Scale and the Depression Anxiety Stress Scale. Since the quantitative study data did not exhibit normal distribution based on the Shapiro-Wilk test, Mann Whitney U-Test was used. Thus, it was determined that acceptance of distress and coping with problem capacities of parents who have children with ID were lower when compared to parents who have children with TD. It was determined that parents who have children with ID could tolerate the distress less and had higher depression-anxiety-stress levels when compared to other parents who have children with TD.
Öz
Çocuk sahibi olmak ve özellikle de zihinsel yetersizlikten etkilenmiş çocuğa sahip olmak, ebeveynlerde anksiyete, stres veya depresyon tepkileri oluşturabilir. Bu duygu durumları, psikolojik ve bedensel pek çok belirti verebilir, bireylerin yaşama uyumlarını güçleştirebilir. Yaşanan güçlüklerle başa çıkabilmek için bireylerin sıkıntı toleranslarının yüksek olması gerekir. Bu çalışmada, zihinsel yetersizlikten etkilenmiş (ZYE) ve normal gelişim gösteren (NGG) çocuğa sahip ebeveynlerin sıkıntıyı tolere etme durumları ile depresyon, anksiyete ve stres düzeylerini belirlemek amaçlanmıştır. Çalışma nicel olarak tasarlanmıştır. Çalışmanın örneklemini ZYE çocuğa sahip 90 anne ve 90 baba (N=180) ve NGG çocuğa sahip 92 anne ve 92 baba (N=184) olmak üzere 364 ebeveyn oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında Sıkıntıyı Tolere Etme Ölçeği ve Depresyon Anksiyete Stres Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde yüzde ve frekans dağılımları alınmış, değerler normal dağılmadığından ölçek puanları arası farkın belirlenmesinde Mann Whitney-U Testi kullanılmıştır. Ölçek puanları arasındaki ilişkinin incelenmesinde korelasyon analizi kullanılmıştır. Sonuç olarak; ZYE çocuğa sahip ebeveynlerin NGG çocuğa sahip ebeveynlere göre depresyon, anksiyete ve stres düzeyinin daha yüksek olduğu, sıkıntıyı kabullenme ve sıkıntıyla baş etme kapasitelerinin daha düşük olduğu belirlenmiştir.
References
Akın, A.; Akça, M.Ş. & Gülşen, M. (2015). Sıkıntıyı tolere etme ölçeği Türkçe formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(2), 619-630.
Akın, A. & Çetin, B. (2007). Depression, Anxiety and Stress Scale (DASS): The study of validity and reliability. Educational Science: Theory & Practice: 7(1), 241-268
Akkök, F. (1997). Bayan Perşembeler. METU Press, Ankara.
Alkın, T. & Onur, E. (2007). Anksiyete Kavramı ve Anksiyete Bozukluklarına Genel Bir Bakış, (Eds: Köroğlu E, güleç C, Şenol S.), Psikiyatri Temel Kitabı, Ankara, Hekimler Yayın Birliği Basım Yayın, 2007, 296-303.
Baltaş, A. & Baltaş, Z. (2010). Stres ve Başa Çıkma Yolları. Remzi Kitabevi, İstanbul.
Bilgin, Ş. (2012) Ağır ve Orta Düzeyde Zihinsel Yetersizliği Olan Çocukların Anne-Babalarının Algıladıkları Sosyal Destek Kaygı ve Depresyon Düzeylerinin İncelenmesi. U.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksel Lisans Tezi. Bursa.
Canarslan, H. & Ahmetoğlu, E. (2015). Engelli çocuğa sahip ailelerin yaşam kalitesinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (1), 13-31.
Cavkaytar, A. & Diken, H.İ. (2005). Özel Eğitime Giriş, Kök Yayıncılık, Ankara. ISBN 975-499-317-3.
Cavkaytar, A.; Melekoğlu, M. & Yıldız, G. (2014). Geçmişten günümüze özel gereksinimli olma ve zihin yetersizliği: Dünyada ve Türkiye’de kavramların evrimi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Eğitim Özel Sayısı, 111-122.
Demir, G.; Özcan, A. & Kızılırmak A. (2010). Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 13(4), 53-58.
Dereli, F. & Okur, S. (2008). Engelli çocuğu olan olan ailelerin depresyon düzeylerinin belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 25, 164-168.
Dönmez, N.; Bayhan, P. & Artan, İ. (2000). Engelli çocuğa sahip ailelerin beklentileri ve endişe duydukları konuların incelenmesi, Sosyal Hizmetler Dergisi, 11, 16-24.
Ergin, D.; Şen, N.; Eryılmaz, N.; Pekuslu, S. & Kayacı, M. (2007). Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin depresyon düzeyi ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10 (1), 41-8.
Esel, E. (2003). Genelleşmiş anksiyete bozukluğunun nörobiyolojisi. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, 13(2), 78-87.
Goleman, D. (2005). Duygusal Zekâ (S. Yüksel, Çev.). Varlık Yayınları, İstanbul.
Gözün Kahraman, Ö. & Çetin, A. (2015). Gelişimsel geriliği olan bebeğe sahip annelerin tanı sonrası yaşadıkları sürece ilişkin görüşlerinin ve gereksinimlerinin belirlenmesi. International Journal of Early Childhood Special Education, 7 (1), 97-128.
Huang, K.; Szabo, M. & Han, J. (2009). The relationship of low distress tolerance to excessive worrying and cognitive avoidance. Behaviour Change,26(04), 223-234.
İlhan, T. (2017). Özel gereksinimli 3-6 yaş çocuklarının ebeveynlerinin stres düzeyleri ile rolleri arasındaki ilişki. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 18 (3), 383-400.
İmamoğlu, E. O. (1991). Aile İçinde Kadın-Erkek Rolleri. Türk Aile Ansiklopedisi. Cilt 3, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. Ankara Türkiye Yazarlar Birliği Vakfı. Ankara.
Kaçan Softa, H. (2013). Engelli çocuğa sahip ebeveynlerin depresyon düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 589-600.
Kaner, S. (2004). Engelli çocukları olan ana babaların algıladıkları stres, sosyal destek ve yasam doyumlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Araştırma Projesi, Proje Numarası: 2001-0901-007.
Khamis V. (2007). Psychological distress among parents of children with mental retardation in the United Arab Emirates. Social Science, Medicine, 64: 850-857.
Kizir, M. & Çifci Tekinarslan, İ. (2018). Ağır ve çoklu yetersizliği (AÇYE) olan çocuk annelerinin yaşadıkları sorunalrın ve sorunlarla baş etme yöntemlerinin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 19 (2), 233-256.
Köroğlu, E. (Çev.) (2007). DSM-IV-TR Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı (2.baskı). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
Metin, N. & Işıtan, S. (2011). Zihinsel engelli çocuklar ve eğitimleri (Ed.: Necate Baykoç) Özel Gereksinimli Çocuklar ve Özel Eğitim. Ankara: Eğiten Kitap.
Olsson, M. B. & Hwang, C.P. (2001). Depression in mothers and fathers of children with intellectual disability. Journal of Intellectual Disability Research. 45(6), 535-54
Özbey, S. (2017). Davranış bozuklukları (Ed.: Arzu Özyürek) Çocuklarda Davranış Yönetimi, Anne-Baba ve Eğitimciler İçin. Ankara: Vize.
Özşenol, F.; Ünay, B.; Aydın, H. İ.; Akın, R. & Gökçay, E. (2002). Engelli çocuklara sahip ailelerin psiko-sosyal durumlarının ve beklentilerinin incelenmesi, Gülhane Tıp Dergisi, 44, 188-94.
Öztürk. O. (2004). Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Nobel yayın dağıtım, İstanbul.
Pertev. E. (2006). A Tipi ve B Tipi Kişilik Özellikleri ile Stres Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. M.Ü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Sayar, K. (2006). Hüzün Hastalığı, Karakalem Yayınları, İstanbul.
Simons, J. S. & Gaher, R.M. (2005) The distress tolerance scale: Development and validation of a self-report measure. Motivation and Emotion, 29, 83-102.
Şengül, S. & Baykan, H. (2013). Zihinsel engelli çocukların annelerinde depresyon, anksiyete ve stresle başa çıkma tutumları. Kocatepe Tıp Dergisi, 14 (1), 30-39.
Uğuz, Ş.; Toros, F.; İnanç, B. Y. & Çolakkadıoğlu, O. (2004). Zihinsel ve/veya bedensel engelli çocukların annelerinin anksiyete, depresyon ve stres düzeylerinin belirlenmesi. Klinik Psikiyatri, 7(1), 42-7.
Uçar, F. (2004). Streste zihnin rolü ve strese bağlı zihinsel/ruhsal hastalıklar. Türk Psikoloji Bülteni, 10 (34-35), 85-102.
Yaman, E. & Atasayar, M. (2014). Zihinsel engelli çocuğu olan ebeveynlerin çocuklarını kabullenme düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, 4 (2), 171-184.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Yurtsever H. (2009) Kişilik Özelliklerinin Stres Düzeyine Etkisi ve Stresle Başa Çıkma Yolları: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İzmir. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
