Ebu’l-Abbas es-Serûcî’nin Nefehâtu’n-nesemât fî Vusûli İhdâi’s-sevâbi li’l-emvât İsimli Risalesi Tahric, Tahlil ve Tercüme / The Article of Abu’l-Abbas as-Seruci Nefehatu’n-nesemat fî Vusuli İhdai's-sevabi li'l-emvat -Determining the Sources of Hadith Analysis and Translation
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v7i5.1495Keywords:
Seruci, Nefehat, Kur’an, Ölüm, Kabir, Dua, Sevap, Quran, Death, Tomb (Grave), Prayer, Recompense.Abstract
Abstract
Ebu’l-Abbâs es-Serûcî is a Faqih that has worked as the Kâdi’l-kudât (Head Jurist) in the capitol of Egypt, Cairo, for long years. During his years of work, he kept his connection with teaching and learning and wrote many books. He became famous for his commentary(sharh) el-Gâye that he wrote on Merginânî’s el-Hidâye. which is considered to be one of the central sources in the Hanafi madhab. Among the authors many books in many different fields are also risalahs (small books) that he wrote to answer certain questions directed to him. One of these risalahs is Nefehâtu’n-nesemât.
The author speaks on the topic of reading Qur’an for those who passed away and bestowing the reward to them. He tries to prove the permissibility of this practice, which, to this day, is still argued among the Fuqaha. In his work the author includes verses of Qur’an and hadiths that form the basis for this issue regarding fiqh. He also includes sayings of other people and dreams that cannot be seen as evidence.
The author’s claim that there is ijma (unanimity) regarding this issue can be understood to mean that the Muslim community broadly accepts this practice. The hadiths that are given as evidence are mostly from sahih(reliable) sources but there are also those who are deemed daʻīf (weak) or mawdu’ (fictitious). The dreams in general and the saying of those who are not among the Fuqaha can be seen as an intention to support the matter. From the verses of Qur’an and the hadith in the text we can understand that this practice was considered within the concept of dua(prayer) and was performed in every community since the Sahabah (the companions of the Prophet-p.b.u.h-) and became a tradition and that we should not reject it altogether.
In this work the risalah was analysed, the hadiths that are used are evaluated and their sources are determined. The original Arabic text and the translation are also given in the appendix.
Öz
Ebu’l-Abbâs es-Serûcî uzun yıllar Mısır ve Kahire’de Kâdi’l-kudâtlık (Baş kâdılık) görevinde bulunmuş bir fakihtir. Görev yaptığı sürede eğitim-öğretim hayatından kopmamış, pek çok eser telif etmiştir. Hanefi mezhebinin temel kaynakları arasında yer alan Merginânî’nin el-Hidâye kitabı üzerine yapmış olduğu el-Gâye isimli şerhiyle meşhur olmuştur. Farklı konularda telif etmiş olduğu eserleri arasında kendisine sorulan sorulara cevap vermek amacıyla yazmış olduğu küçük risaleler de bulunmaktadır. Bunlardan birisi de Nefehâtu’n-nesemât adlı risaledir.
Yazar, risalede vefat eden kimseler için Kur’an okuma ve sevabını onlara bağışlama konusunu ele almaktadır. Günümüzde de İslam hukukçuları arasında tartışmalı olan bu konunun caiz oluşunu ispat etmeye çalışmaktadır. Eserde konunun dini-hukuki alt yapısını oluşturan ayet ve hadislere yer verilmiş ayrıca bir delil olarak nitelendirilemeyecek kişilere ait söz ve rüyalar da nakletmiştir.
Yazarın bu konuda görüş birliği (icma) bulunduğu iddiası, Müslümanlar arasında genel bir kabulün bulunduğu şeklinde yorumlanabilir. Delil olarak gösterilen hadisler genelde sahih olarak kabul edilen kaynaklarda yer almaktadır. Bunlar arasında hadis otoritelerince zayıf ve mevzu olarak nitelenenler de bulunmaktadır. Rüya ve hukukçu olmayan kimselerden nakledilen sözler ise konuyu destekleme tarzında düşünülebilir. Metinde yer verilen ayet ve hadislerle bu konunun dua kapsamında değerlendirildiği, sahabe döneminden beri her toplumda uygulanarak örf haline gelen bu davranışın tamamen ret edilmemesi gerektiği sonucu ortaya çıkmaktadır.
Bu çalışmada eser tahlil edilerek, kaynak olarak kullanılan hadislerin tahriç ve değerlendirilmesi yapılmış, Arapça metni ve tercümesi de ek olarak verilmiştir.
References
Ahmed b. Hanbel (2001). Müsned, (Thk. Şuayb el-Arnaûd ve Adil Mürşid), Müessesetü’r-risâle.
Ebu Dâvûd, Süleyman b. Eşʻas es-Sicistânî (2009). es-Sünen, (Thk. Şuayb el-Arnaud), Dâru’r-risâleti’l-âlemiyye.
Ebû Hanîfe, Numan b. Sâbit (2008). Müsnedu ebi Hanîfe, (Ebu Muhammed Abdullah b. Muhammed b. Yakup b. Hâris el Hârisî. Rivayeti) (Thk. Ebu Muhammed el-Asyûtî), Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
el-Aclûnî, İsmail b. Muhammed (1351). Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbas Amme’ştehera mine’l ehadîs ala elsineti’n-nâs, Kahire: Mektebetü’l-kudsi
el-Aclûnî, İsmail b. Muhammed (1351/1932). Keşfü’l-hafâ ve müzîllü’l-ilbas amme’ştehera mine’l-ehadîs ala elsineti’n-nâs, Kahire: Mektebetü’l-kudsî.
el-Askalani, Ali b. Ahmed İbn Hacer (1971). Lisânü’l-Mîzan (Thk. Dâiratü’l-ma’rifi’n-nizamiyye, Hindistan), Beyrut: Müessesetü’l E’lemî.
el-Askalani, Ali b. Ahmed İbn. Hacer (1971). Lisânü’l-mizân, (Thk. Dâiratü’l-ma’rifi’n-nizamiyye, Hindistan), Beyrut: Müessesetü’l-a’lemî li’l-matbûât.
el-Askalânî, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer (1418/1998). Ref’u’l-isr an kudâti Mısır (thk. Ali Muhammed Ömer), Kahire: Mektebetu’l-hâncî,
el-Askalânî, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer (1418/1998). Ref’u’l-isr ʻan kudâti Mısır (thk. Ali Muhammed Ömer), Kahire: Mektebetu’l-hâncî.
el-Askalânî, İbn Hacer (1964). Telhîsü’l-habîr, (Thk. Es-Seyyid Abdullah Haşim El-Yemânî el-Medînî), Medîne.
el-Aynî, Bedrüddin Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed (t.y.). Umdetü’l-kâri şerhu sahîhi’l-Buhârî, Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî.
el-Beyhakî, Ahmed b. Hüseyn (2003). Şuʻabü’l-İman, (Thk. Abdülalî Abdülhamid Hâmid), Riyad ve Bombay: Mektebetü’r-Rüşd ve Dâru’s-Silefî.
el-Buhârî, Muhammed b. İsmail (1987). el-Câmiu’s-Sahîh (Thk. Mustafa Dîbelboğa), Beyrut: Dâru ibn. Kesîr.
Buhâri (1409/1989). el-Edebü’l Müfred, (Thk.Muhammed Fuad Abdülbaki), Beyrut: Dâru’l-bşâiri’l-İslamiyye.
el-Cürcânî, Ebu Ahmed b. Ali. İbn Adî (1418/1997). El-Kâmil fî duâ’fâi’r-ricâl, Beyrut: El-Kütübü’l-ılmiyye.
el-Elbânî, Muhammed Nâsiru’d-Dîn (t.y.). Silsiletü’l-ehâdîsi’d-dîfeti’l-mevdûati ve eseruha es-seyyiü fi’l-ümmeti, Riyad: Dâru’l-mârif.
el-Elbânî, Muhammed Nasîruddîn (1985). İrvâü’l-galîl fî tahrîci ehâdîsi menâri’s-sebîl, Beyrut: el-Mektebetü’l-İslamiyye.
el-Elbânî. Muhammed Nasîruddin (t.y.). Sahînu câmii’s-sağîr ve ziyâdeh, Mektebetü’l-İslami:
el-Hakkârî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmet (2009). Hediyyetü’l ihdâ li’l-emvât, (Thk. Ebu Abdurrahman Şevket b. Rıfkı Şehaltuğ), Beyrut: Dâru’l-eseriyye.
el-Hakkârî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmet (2009). Hediyyetü’l-ihdâ li’l-emvât (Thk. Ebu Abdurrahman Şevket b. Rıfkı Şehaltuğ), Beyrut: Dâru’l-eseriyye.
el-Halebi, İbrahim b. Muhammed b. Halil et-Trablûsî (1987). Keşfü’l-hasîs men rumiye bi vazi’l-hadîs (Thk. Subhî es-Sâmerrâî), Beyrut: Mektebetü’n-nahdati’l-Arabî.
el-Hâzin, Ebu’l-Hasen Alauddin Ali b. Muhammed b. İbrahim (1415/1993). Lubâbu’t-te’vîl fî meâni’t-Tenzîl, Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye.
el-Heysemî. Nureddin (1992). Mecmeʻu’z-zevâid ve menbeu’l-fevâid, Beyrut: Dâru’l-Fikr.
el-Huveynî, Ebu İshak (1428/2007). En-Neslü’n-nebâl bi mûcemi’r-ricâl. Kahire, Daru’l-haremeyn
el-Irâkî, Zeynüddin (1970). et-Takyîd ve’l-îdâh lima ʻutlika ve ʻuğlika min kitâbi ibni’s-Salâh, Beyrut: Dâru’l-Fikr.
el-Irâkî, Zeynüddin (1987). Tahrîcü ehâdîsi’l-İhya, Riyad: Daru’l-âsıme.
el-Kudâî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Selâme b. Ca‘fer, (1407/1986). Musnedu’ş-şihâb, Beyrut: Muessesetü’r-risâle.
el-Kureşî, Muhyiddîn ebî Muhammed Abdülkadîr b. Muhammed (1413/1993). el-Cevâhirü’l-mudiyye fî tabakâti’l-Hanefiyye, Daru Hicr.
el-Leknevî, Ebu’l-Hasenât Muhammed b. Abdülhay (t.y.). el-Fevâidu’l-behiyye fî Terâcimi'l-Hanefiyye, Beyrut: Dâru’l-ma’rife.
el-Müslim, Muhammed Mehdi (2001). Mevsûʻatü akvâli ebi’l-Hasen ed-Dârakutnî fî ricâli’l-hadîs ve ʻılelihi, Beyrut: Âlemü’l-kütüb.
el-Müttakî, Alaaddin Ali b. Hüsamüddin (1987). Kenzü’l-Ummâl (Thk. Bekri Hayyânî, Safvet Sekâ), Riyad: Müessesetü’r-risâle.
el-Müttakî, Alaaddin Ali b. Hüsamüddin (1987). Kenzü’l-ʻummâl, (Thk. Bekri Hayyânî, Safvet Sekâ), Riyad: Müessesetü’r-risâle.
en-Nesâî, Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayb (1420/1999). Sünenü’n-Nesâî (Thk. Mektebetü Tahkiki’t-türas), Beyrut: Dâru’l-ma’rife.
en-Nevevî, Ebû Zekeriyya Muhyiddin Yahya b. Şeref (t.y.). el-Mecmû’ şerhu’l-Muhezzeb, Beyrut: Dâru’l-fıkr.
er-Rafiî, Abdülkerim b. Muhammmed (t.y.). Târîhu Kazvîn, (Thk. Azizullah el-Utâridî), Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
er-Râzî, Fahreddin ebu Abdillah Muhammed b. Ömer (1420/1999). Mefâtihu’l-gayb, Beyrut: Dâru ihyâi’t-turâsi’l-Arabî.
es-Seʻâlebî, Abdurrahman b. Muhammed b. Mahlûf (t.y.). el-Keşf ve’l-beyân fî-tefsîri’l-Kur’an, Beyrut: Müessesetü’l-a’lemî li’l-matbûât.
es-Sehâvî, Muhammed b. Abdirrahman (1403/1983). Fethu’l-muğîs şerhu elfiyeti’l-hadîs, Beyrut: Dâru’l kütübi’l-ilmiyye.
es-Sehâvî, Şemsüddin Muhammed b. Abdurrahman (t.y.). el-Ecvibetü’l-merdıyye (Thk. Muhammed b. İshak, Muhammed b. İbrahim), Daru’r-Râye.
es-Sehâvî, Şemsüddin Muhammed b. Abdurrahman (1414/1993). el-Fetâvâ el-hadîsiyye, (Thk. Ali Rıda, Abdullah Rıda), Dımeşk: Dâru’l-Me’mûn.
es-Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebi Bekr (1996). el-Leâlii’l-Masnûâ fi ehâdîsi’l-Mevzûâh (Thk. Ebu Abdurrahman Salah b. Muhammed b. Uveyda), Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye.
et-Taberânî, Süleyman b. Ahmed (t.y.). Muʻcemü’l-evsat, (Thk.Tarık b. Uvedullah b. Muhammed ve Abdülmuhsin b. İbrahim el Hüseynî), Kahire: Dâru’l-Harameyn.
et-Temîmî ed-Dârî, Takıyyüddîn b. Abdilkādir (1390/1980). et-Tabakâtü’s-seniyye fî terâcimi’l-Hanefiyye (thk. Abdülfettâh Muhammed el-Hulv), Kahire.
et-Tirmizî, Muhammed b. İsmail (1998). Sünen, (Thk. Beşşar Avvad Ma’ruf), Beyrut: Dâru’l-garbi’l-İslâmî.
et-Trablûsî, İbrahim b. Muhammed b. Halil el-Halebi (1987). Keşfü’l-hasis men rumiye bi vazi’l-hadis, (Thk. Subhî es-Sâmerrâî), Beyrut: Mektebetü’n-nehdati’l-Arabî.
ez-Zehebî, Şemsuddin ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed (1985). Siyeru aʻlâmi’n-nübelâ, (Thk. Şuayb el-Arnaûd), Müessesetü’r-Risâle.
ez-Zehebî, Şemsüddin Muhammed b Ahmed b. Osman (1424/2003). Tarîhu’l-İslam ve vefeyâtü’l a’lam, (Thk. Beşşar Avvâd Ma’rûf), Beyrut: Dâru’l garbi’l-İslâmî.
ez-Zehebî, Şemsüddin Muhammed b Ahmed b. Osman (1382/1963). Mîzânü’l-iʻtidâl, Beyrut: Dâru’l-ma’rife.
Hâcî Halîfe, Mustafa b. Abdullâh Kâtip Celebî (t.y.). Keşfü’z-zünûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn, Beyrut: Daru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî.
Hakim en-Neysâbûrî, Muhammed b. Abdillah (t.y.). Müstedrek, (Ta’lik: Şemsüddin ez-Zehebî).
Hatîb el Bağdâdî, Ebubekir Ahmed b. Ali (2002). Tarîhu Bağdad, (Thk. Beşşar Avvad Ma’ruf), Beyrut: Dâru’l-garbi’l-İslâmî.
İbn Mâce, Ebu Abdillah Muhammed b. Yezid (t.y.). Sünen, (Thk. Muhammed Fuad Abdülbaki), Beyrut: Dâru’l-fikr.
İbn Mâkûlâ, Ali b. Hibetullah (1963). İkmâlü’l Kemâl, Haydarabad: Matbaatü’l-meclis dâru’l meârifi’l-Osmaniyye.
Kâtip Celebî, Hâcî Halîfe Mustafa b. Abdullâh (t.y.). Keşfu’z-zunûn an esâmi’l-kütüb ve’l-funûn, Beyrut: Daru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî.
Kehhâle, Ömer b. Rızâ (t.y.). Mu’cemü’l-müellifîn, Beyrut: Daru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî.
Leknevî, Ebu’l-Hasenât Muhammed b. Abdülhay (t.y.). el-Fevâidu’l-behiyye fî terâcimi'l-Hanefiyye, Beyrut: Dâru’l-ma’rife.
Malik b. Enes, Ebu Abdillah el Esbahî (t.y.). el-Muvatta (Thk. Muhammed Fuad Abdülbaki), Beyrut: Daru ihyai’t-türâsi’l Arabi.
Mübârekfûrî, Muhammed b. Abdürrahman b. Abdürrahim (t.y.). Tuhfetü’l-ahvezi şerhu camiî’t-Tirmizî, Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye.
Müslim, Ebu’l-Hüseyn ibnü’l-Haccac el-Kuşeyrî (t.y.). Kitâbü’s-sahîhu’l-müsned, (Thk. Muhammed Fuad Abdülbaki), Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî.
Özel, Ahmet (2002). “Kuresî”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul, c. XXVI, s. 441-442.
Özel, Ahmet (2009). “Serûcî”, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul, c. XXXVI, s. 572-573.
Şehâltuğ, Ebû Abdurrahman Şevket b. Rıfkı (1430/2009). Mecmû’ fîhi resâilun fî hukmi ihdâi sevâbi kırâeti’l-Kur’an li’l-emvât, Amman: ed-Dâru’l-eseriyye.
Zuhayli, Vehbe (t.y.). el-Fıkhu’l-İslâmî ve edilletuhu, Dımeşk: Dâru’l-Fikr.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
