Kıbrıs Türk Kültüründe Mizahla İlgili Öne Çıkan Gazete ve Dergiler Üzerine Bir Araştırma / A Research on the Newspapers and Magazines which come to the Forefront as Regards Humour in Cypriot Culture

Abstract

Abstract

Humour both makes people laugh and think at the same time, and its basic point of departure is a sharp intelligence as it is defined as the ability to comprehend the funny aspects of life. The hierarchical structure of daily life which is determined by strict rules is discharged through humour and a kind of relief is ensured. Thanks to humour, some emotions and opinions that one knows that he/she has but does not want to be revealed are exported through laughing at another person.

Due to the changing living conditions from past to today, different kinds of humour emerged and with the development of press written humour claimed its central place in social life. Thus, people found the chance to express their emotions easily using humour through newspapers and magazines. Written humour played a very essential role in the development of Turkish humour literature. Until Tanzimat (Reforms) era, Turkish humour was usually represented with verbal tradition – especially with anecdotes, tales, Karagöz and Hacivat shadow play.

In Ottoman Empire, especially during Tanzimat years, newspapers and magazines played an essential role in ensuring that new genres are created and opinions reach large audiences in a short time. In Cypriot Turkish literature, which showed a development which is similar to the cultural structure in Ottoman Empire in many respects, the development of written humour occurred in Servet-i Fünun (Wealth of Sciences) years. Kokonoz, which began its publication life in 1896, and Akbaba, which was published immediately afterwards, come to the forefront as the first humour newspapers of Cypriot Turks.

Öz

İnsanı güldürürken aynı zamanda düşündüren mizah, hayatın komik yönlerini kavrama yetisi olarak tanımlandığından temel hareket noktası keskin bir zekâdır. Günlük yaşamın katı kurallarla belirlenen hiyerarşik yapısı mizah yoluyla atılarak bir nevi rahatlama sağlanmaktadır. Kişinin bazı zayıf ve eksik yönlerinden dolayı düştüğü komik durum başka kişiler tarafından fark edilerek bir üstünlük duygusu hissedilir ve bu da gülmeye yol açar.

Geçmişten günümüze değişen yaşam şartlarından dolayı farklı mizah türleri ortaya çıkmış ve basının gelişmesiyle birlikte yazılı mizah, toplumsal hayatın merkezinde yerini almıştır. Böylelikle insanlar düşüncelerini mizahı kullanarak gazete ve dergiler aracılığıyla kolaylıkla ifade etme şansı bulmuştur. Yazılı mizah, Türk mizah edebiyatının gelişmesinde çok önemli bir rol oynamıştır. Tanzimat dönemine kadar Türk mizahı sözlü gelenekle -özellikle fıkralarla, masallarla, Karagöz ve Hacivat’la- temsil edilmiştir.

Osmanlı İmparatorluğunda özellikle Tanzimat yıllarında gazete ve dergiler, yeni türlerin oluşmasında, düşüncelerin kısa sürede birçok kişiye ulaşmasında çok önemli bir rol oynamıştır. Osmanlı İmparatorluğundaki kültürel yapıyla birçok anlamda benzer gelişim gösteren Kıbrıs Türk Edebiyatında da yazılı mizahın gelişimi Servet-i Fünun yıllarına denk gelmektedir. 1896 yılında Kokonoz ve hemen akabinde çıkarılan Akbaba, Kıbrıs Türklerinin ilk mizahi gazeteleri olarak dikkat çekmektedir.