Gerçekliği Farklı Düzlemlerde Geri Kazanmak: Eleştirel Realizm / Regaining Reality on Different Platforms: Critical Realism
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1415Keywords:
Roy Bhaskar, Eleştirel realizm, Epistemik hata, Ontik hata, G. Bachelard, critical realism, epistemic fallacy, ontic fallacy, G. Bachelard.Abstract
Abstract
In discussions over the natural existence of what has been communally described, the issue of how this existence is reached is among the basic problems of social theory. The main objective in the mutual understanding of commonality forms the central argument of social theory, over which there is a pursuit of order. Especially with the emphasis that he has made on different layers of reality – actual, real, and empirical – Bhaskar, who objects to the errors of voluntarism and reification in social theory, suggests a naturalistic model by emphasizing the model of thoughtful action. Bhaskar does not refute realism but plasticizes it with a new theoretic perspective, and he opens the discussion of the limits of the possibilities of naturalism. In this study, the effort with which Roy Bhaskar again tried to prioritize epistemology and ontology on an equal level and that he defined as critical realism is attempted to be understood.
Öz
Toplumsal olarak tanımlananın neliği üzerine yapılan tartışmalarda bu neliğe nasıl ulaşılacağı meselesi sosyal teorinin temel problemlerindendir. Özellikle sosyal teorinin ilk dönemi için merkezi konunun bir düzen arayışı olduğu bilinmektedir. Özellikle gerçekliğin farklı katmanlarına yaptığı vurguyla -aktüel, reel ve ampirik- sosyal teorideki iradecilik ve şeyleştirme hatalarına karşı çıkan Bhaskar, düşünümsel eylem modelini öne çıkararak natüralist bir model önerir. Realizmi reddedetmeyerek ancak eleştirel bir mahiyette elden geçirerek yeni bir teorik perspektifle yoğuran Bhaskar, natüralizmin olanaklılığının sınırlarını eleştirel realizmle yeniden tartışmaya açar. Bu çalışmada da Roy Bhaskar’ın epistemoloji ile ontolojiyi yeniden eşit düzeyde öncelemeye çalıştığı ve eleştirel realizm olarak tanımladığı çaba anlaşılmaya çalışılacaktır.
References
Bachelard, G. (2015). Rasyonalist Bağlanma, Çev. A. Tümertekin, İstanbul: İthaki Yayınları.
Baert, P. (2010). Sosyal Bilimler Felsefesi: Pragmatizme Doğru, Çev. Ümit Tatlıcan, İstanbul: Küre Yayınları.
Bhaskar, R. (2015). Gerçekliği Geri Kazanmak, Çev. B. S. Aydaş, Ankara: Nota Bene Yayınları.
Bhaskar, R. (2017). İnsan Bilimlerinin Felsefi Eleştirisi: Natüralizmin Olanaklılığı, Çev. V. S. Öğütle, Ankara: Nika Yayınları.
Çeğin, G. & Etil, H. (2013). “Eleştirel Realizmin Manifestosu”, http://birgunkitap.blogspot.com.tr/2013/04/elestirel-realizmin-manifestosu-guney.html
Durkheim, E. (2004). Sosyolojik Yöntemin Kuralları, Çev. Cenk Saraçoğlu, İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
Feyerabend, P. (1999). Yönteme Karşı, Çev. E. Başer, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Giddens, A. (2005). Sosyoloji, Hazırlayan: C. Güzel, Ankara: Ayraç Yayınevi.
Giddens, A. (2013). Sosyolojik Yöntemin Yeni Kuralları, Çev. Ümit Tatlıcan-Bekir Balkız, İstanbul: Sentez Yayıncılık.
Nisbet, R. & Bottomore, T. (Ed.) (1997). Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, Haz. Mete Tunçay ve Aydın Uğur, Ankara: Ayraç Yayınevi.
Popper, K. (1989). Açık Toplum ve Düşmanları 2, Çev. Harun Rızatepe, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Sayer, A. (1992). Method in Social Science: A Realist Approach, London: Routledge.
Saygın, A. U. (2016). “Paul Karl Feyerabend’in Bilim Anlayışı”, Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, ss. 16-24,
Sunar, C. (1971). “Parmenides ve Varlık Meselesi”, Cilt 19, Sayı 1, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/748/9550.pdf
Sunar, L. (2007). “Batı Düşüncesinde Yeni Arayışlar: Roy Bhaskar’ın Eleştirel Realizm Felsefesi”, Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi, Sayı 15, 2007/2, s. 85-100.
Türk, D. (2012). “Eleştirel Gerçeklik Üzerine”, Cilt 67, No 3, Ankara: Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, ss. 189-217.
Tatlıcan, Ü. & Çeğin, G. (2014). “Bourdieu ve Giddens: Habitus veya Yapının İkiliği”, Ocak ve Zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi (iç.), Der. Güney Çeğin vd., İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 303-366.
Yalvaç, F. (2010), “Eleştirel Gerçeklik: Uluslararası İlişkiler Kuramında Post Pozitivizm sonrası Aşama”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 6, Sayı 24 (Kış), ss. 3-32.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.