Kıbrıs’ta Osmanlı Dönemi XIX. Y.Y. Türk Evlerinde Bir Karakteristik: Cumba / A Characteristic of XIX. Century Turkish Houses in the Ottoman Period of Cyprus: Corbel

Authors

  • Zihni Turkan Yakın Doğu Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü

DOI:

https://doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1410

Keywords:

Kıbrıs, Osmanlı, XIX. Yüzyıl, Konut, Cumba, Cyprus, Ottoman, XIX. Century, House, Corbel.

Abstract

ABSTRACT

XIX. Century Turkish Houses from the Ottoman Period of Cyprus (1571-1878) to the present, constitute an important part of the rich cultural heritage of the island.  Corbels, shaped with the life culture and making up the front facade characteristic in the houses, can be observed as a symbolic element, especially in the historical urban texture of the capital.  The Corbels of varying sizes on XIX. Century houses in Nicosia, protruding towards the street within the simple façade concept, are surrounded with the wide, wooden eaves of the houses, covered with roof tiles; thus turning the residences into three façade buildings and dominating the street.  They also created a warmth in neighbor relationships and provided more fresh air, more light, and scenery to that particular space of the house.

Since XIX. Century houses of Cyprus do not show much difference among each other, the Corbels also do not have much diversity.  Almost all of the Corbels are about the width of a room and protrude in one direction (towards the street) in a straight line.  In Corbels, carried on C-S curved wooden consoles, wooden base beams sitting on the consoles complete the bearing system.  The wooden bracket supports provide support to the wooden consoles.

Square cut wooden stiles, placed in front corners, and the foremost of the base joists make up a frame for the front face of the oriel, which is covered with gypsum plaster.  Street facing and side windows of the Corbels are rectangular shaped with two sashes and have wooden blinds.

 

ÖZ

Kıbrıs’ın Osmanlı Dönemi’nden (1571-1878) günümüze gelen XIX. Yüzyıl Türk Evleri, adanın zengin kültür mirası içinde önemli bir yer teşkil etmektedirler. Evlerde, yaşam kültürü ile biçimlenen ve cephe karakteristiği oluşturan cumbalar, özellikle başkentin tarihi kent dokusunda simgesel bir öge olarak görülmektedirler. Lefkoşa’daki XIX. Yüzyıl evlerinde, yalın cephe anlayışı içinde sokağa taşan farklı büyüklüklerdeki cumbalar, evlerin kiremit kaplı geniş ahşap saçakları ile kuşatılarak, yer aldıkları mekânları üç cepheli hale getirip, sokağa hakim kılmışlardır. Ayrıca komşuluk ilişkilerine yakınlık sağlamış ve evin bu mekânına bol hava, daha çok aydınlık ve manzara kazandırmışlardır.

Kıbrıs’ın XIX. Yüzyıl evlerinin birbirleriyle çok farklılık göstermemesi nedeniyle Cumbalarda da fazla çeşitlilik görülmemektedir. Cumbaların tamamına yakını, oda genişliğince, bir yönde (sokağa) taşan, düz çıkma şeklindedir. C-S kıvrımlı ahşap konsollarla taşınan Cumbalarda, konsollara oturan ahşap taban kirişleri, taşıyıcı sistemi tamamlanmaktadır. Ahşap eliböğründelerle de ahşap konsollara destek sağlanmıştır.

Ön köşelerde yer alan kare kesitli ahşap dikmelerle, taban kirişlerinden en öndeki, alçı sıva kaplı Cumba cephesine çerçeve teşkil etmektedir. Cumbaların sokak ve yan cephelerinde yer alan pencereler, dikdörtgen biçimli, ikişer kanatlı ve ahşap panjurludurlar.

References

Anonim (1982). Kıbrıs’ta Türk Eserleri, Lefkoşa: Kıbrıs Türk Federe Devleti Eğitim, Gençlik, Kültür ve Spor Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürlüğü Yayını.

Arseven, Celal Esad (t.y.). Türk Sanatı Tarihi, VII. Fasikül, İstanbul: Maarif Basımevi.

Arseven, Celal Esad (1983). Sanat Ansiklopedisi, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.

Atun, Hakkı (1999) “Kıbrıs’taki Osmanlı Mirası”, Osmanlı Mimarlığının 7 Yüzyılı “Uluslarüstü Bir Miras”, İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları. 349-354.

Bağışkan, Tuncer (2005). Kıbrıs’ta Osmanlı - Türk Eserleri, Lefkoşa: Kuzey Kıbrıs Müze Dostları Derneği Yayını.

Bektaş, Cengiz (1996). Türk Evi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Balkan, Erhan A. (1998). Tarihsel Süreç İçerisinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde Toplum ve Mimarlık, Mağusa: D.A.Ü. Mimarlık Fakültesi Yayını.

Dağlı, Uğur Ulaş (1999). Kıbrıs Sokaklarında Mimariye Yaşama ve Çevreye Dair, Lefkoşa: Işık KitabeviYayınları.

Eldem, Sedad Hakkı (1984). Türk Evi Osmanlı Dönemi I, İstanbul: T.A.Ç. Vakfı Yayını.

Eldem, Sedad Hakkı (1987). Türk Evi Osmanlı Dönemi III, İstanbul: T.A.Ç. Vakfı Yayını.

Evren, Mesut (1959). Türk Evinde Çıkma, İstanbul: İTÜ Mimarlık Fakültesi Yayını.

Günay, Reha (1998). Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri, İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.

Gürkan, Haşmet Muzaffer (2006). Dünkü ve Bugünkü Lefkoşa (3. Baskı), Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.

Hasol, Doğan (1993). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü (5. Baskı), İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları.

İmamoğlu, Vacit (1992). Geleneksel Kayseri Evleri, Ankara: Halkbank Kültür Yayınları.

Kuban, Doğan (1995). Türk Hayat’lı Evi, İstanbul: T.C. Ziraat Bankası Kültür Yayını.

Küçükerman, Önder (1991). Kendi Mekânının Arayışı İçinde Türk Evi (4. Basım), İstanbul: Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Yayını.

Turkan, Zihni (2007). “Türk Evi Dünden Bugüne”, Tasarım, S:177 (2007/12), İstanbul: Tasarım Yayın Grubu.

Turkan, Zihni (2008). Lefkoşa Tarihi Kent Dokusunda SARAYÖNÜ MEYDANI Oluşumu ve Gelişimi, Lefkoşa: Işık Kitabevi Yayınları.

Turkan, Zihni (2010). “Kıbrıs’ta Türk Mimarisi: Lefkoşa’da 19. Yüzyıl Evleri ve Tarihi Sokak Dokusu”, Türk Dünyası Mimarlık ve Şehircilik Kurultayı 2010 / Astana Bildiriler Kitabı III, Ankara: Türkiye Belediyeler Birliği Yayını. 279-286.

Yürekli, Hülya & Yürekli, Ferhan (2005). Türk Evi Gözlemler-Yorumlar, İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi Yayını.

Published

2018-03-31

How to Cite

Turkan, Z. (2018). Kıbrıs’ta Osmanlı Dönemi XIX. Y.Y. Türk Evlerinde Bir Karakteristik: Cumba / A Characteristic of XIX. Century Turkish Houses in the Ottoman Period of Cyprus: Corbel. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 565-577. https://doi.org/10.7596/taksad.v7i1.1410