Paphlagonia Bölgesinden Karı-Koca Büstlü, Eros ve Medusa’lı Bir Mezar Anıtı Üzerine Yeni Bir Değerlendirme / A New Consideration of a Grave Monument with Married Couple Bust, Eros and Medusa from Paphlagonia Region

Authors

  • Ersin Çelikbaş Karabük Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü
  • Mevlüt Eliüşük Karabük Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü

DOI:

https://doi.org/10.7596/taksad.v6i6.1234

Keywords:

Paphlagonia, Mezar anıtı, Kabartma, Stel, Roma mezarı, Medusa, Eros, Grave monument, Relief, Stele, Roman grave, Eros.

Abstract

Abstract

There is not so many scientific research on grave typology and tradition of burial in Paphlagonia region. In addition to this, there is not sufficient data on the history and culture of the region, which can be explained with the limited number of archaeological excavation in Paphlagonia region. Preliminary preparation for further far-reaching studies has been intended with this research on a piece of grave monument located in a yard at the south of Paphlagonia region, at the present time in Günesli village of Karabuk province. Even if this research is assesed as a preliminary study, the artefact we treat is of a high value in terms of grave typology of the region. The fact that there is Sora and Hadrianapolis in immediate environment of Gunesli village in which grave monument has been located suggests that it can be a small residential area subject to these ancient cities. However, there are no facts and figures to prove it. And yet, good craftsmanship in the artefact points out that the owner of the grave may be an important person.  The artefact is cubical as it stands. Man and wife and two Eros figures holding torch in both sides are portayed in a niche frontally encircled by columns. There is lion sculpture on the upper part of the artefact while Gorgon (medusa) is engraved on the other sides. Given the existent features of the artefact, it can be said that the artefact is unique to the region. A great number of rectangular and round graveyard columns have been found in the course of scientific works in the region. The existence of the clamp hole beneath the artefact shows that this artefact has been placed on such a pedestal. Stylistic features of the figures on the artefact have been examined and it has been dated to the 3rd century A.C.  At the end of this research a new type of grave has been added to the grave typology of Paphlagonia region and it has been proven how rich the grave typology of the region is.

Öz

Paphlagonia Bölgesi’nde mezar tipolojisi ve bu mezarlara yapılan gömü gelenekleri ile ilgili çok fazla bilimsel çalışma yapılmamıştır. Buna ek olarak bölgenin tarihi ve kültürü ile ilgili çok fazla veri de bulunmamaktadır ki bu durumu, bölgede arkeolojik kazıların sınırlı kalmasıyla açıklamak mümkündür. Paphlagonia Bölgesinin güneyinde günümüzde Karabük ili sınırları içerisinde kalan Güneşli Köyü’de bir bahçe içinde tespit edilen mezar anıtı parçası üzerine yaptığımız bu çalışmada ileride yapılacak geniş kapsamlı çalışmalara ön hazırlık yapılmaya çalışılmıştır. Bu çalışma bir ön hazırlık olarak değerlendirilse de ele aldığımız eser bölgenin mezar tipolojisi bakımından oldukça önemlidir. Mezar anıtının tespit edildiği Güneşli köyünün yakın çevresinde Sora ve Hadrianapolis antik kentlerinin varlığı olasılıkla köyün bu antik kentlere bağlı küçük bir yerleşim olabileceğini akla getirmektedir. Ancak bu durumu kesin kanıtlayacak kesin veriler bulunmamaktadır. Ancak eserde oldukça iyi işçilik mezar sahibinin önemli bir kişi olabileceğini de akla getirmektedir. Eser mevcut haliyle kübik bir şekil arz eder. Cephede sütunlarla çevrelenmiş bir niş içerisinde karıkoca ve onların her iki tarafında elinde meşale tutan iki eros betimlenmiştir. Diğer yüzlerde gorgo (medusa) işlenirken, eserin üst bölümünde kırık bir aslan heykeli vardır. Eserin mevcut özellikleri göz önüne alındığında eserin bölge için ünik olduğunu söylemek mümkündür. Bölgede yapılan bilimsel çalışmalarda çok sayıda dikdörtgen ve daire formlu mezar sütunları ele geçmiştir. Eserin altındaki zıvanın varlığı da bu eserin böyle bir kaide üzerine yerleştirildiğini göstermiştir. Eserde figürlerin stil özellikleri değerlendirilmiş ve M.S. 3 yüzyıla tarihlenmiştir. Bu çalışma sonucunda Paphlagonia Bölgesinin mezar tipolojisine yeni bir mezar türü daha eklenmiş ve bölgenin mezar tipolojisinin ne denli zengin olduğu ortaya koyulmuştur.

Author Biography

Ersin Çelikbaş, Karabük Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü

Arkeoloji Bölümü, Yrd.Doç.Dr.

References

Agizza, R. (2001). Antik Yunan’da Mitoloji: Masallar ve Söylenceler, İstanbul.

Akurgal, E. (2003). Anadolu Uygarlıkları, İstanbul.

Alföldi-Rosenbaum, E. (1980). The Necropolis of Adrassus (Balabolu) in Rough Cilicia (Isauria), Erganzungcbande Zu Den Tituli Asiae Minoris, Nr.10, Wien.

Atalay, E. (1988). Hellenistik Çağ’da Ephesos Mezar Stelleri Atölyeleri, İzmir.

Aybek, S.; Tuna, M. & Atıcı, M. (2009). İzmir Tarih ve Sanat Müzesi Heykel Kataloğu (Orijinaller, Roma Kopyaları, Portreler ve Kabartmalar), Ankara.

Bağdatlı Çam, F. (2012). “Kyme Nekropolü’nden Figürlü Bir Mezar Steli”, OLBA XX, 165-182

Baldıran, A. & Bay, N. (2017). “Doğanhisar Mezar Steli”, SEFAD, No: 37, 429-436.

Beazley, J. D. (1939). “Excavations at Al Mina, Sueidia (Continued)”, JHS, Vol.59, Part 1, 1-4.

Bieber, M. (1959). “Roman Men in Greek Himation (Romani Palliati) a Contribution to the History of Copying”, Proceedings of the American Philosophical Society, Vol. 103, No:3, 374-417.

Carpenter, T. (2007). Antik Yunan’da Sanat ve Mitoloji, Çev.: B. M. Ünlüoğlu, İstanbul.

Ciliberto, F. (2017). “La Scultura Funeraria di Palmira”, Volti Di Palmira Ad Aquileia, Aquileia, 47-53.

Cremer, M. (1992). Hellenistich-römische Grabstelen im nordwestlichen Kleinasien: 2. Bithynien, Asia Minor Studien, Band 4, Bonn.

Cumont, F. (1942). Recherches Sur Le Symbolisme Funeraire Des Romains, Paris.

Çekilmez, M. (2008). Tire Müzesinden Hellenistik ve Roma Dönemi Mezar Stelleri, (Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Aydın.

Dökü, E. (2008). Paphlagonia Bölgesi Mezarları ve Kaya Tapınakları, (Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi), Antalya.

Erdin, Ö. (2009). Berufsdarstellungen Auf Römischen Sarkophagen, (Magister der Philosophie), Vien.

Erhat, A. (1997). Arkeoloji Sözlüğü, İstanbul.

Eule, C. (2001). Hellenistische Bürgerinnen aus Kleinasien: Weibliche Gewandstatuen in ihrem antiken Kontext, İstanbul.

Gür, D. & Yıldırım, Y. (2017). “Paphlagonia Bölgesi’nde Geç Antik ve Erken Bizans Yerleşimi: Sora”, Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, Vol.6, No:3, 757-780.

Hermary, A.; Cassimatis, H. & Vollkommer, R. (1986). “Eros”, Lexicon Iconographicum Mythologiae Classicae (LIMC) III-1, Bern, 850-942.

Hoys, A. M. V. & Calleja, J. D. H. (1990) “La Gorgona y su triple Poder Magico”, Espacio Tiempo y Forma, Serie: III, 117-182.

İdil, V. (1998). Likya Lahitleri, Ankara.

Jackson, M. (2006). Hellenistic Gold Eros Jewellery: Technique, style and chronolgy, Oxford.

Keleş, V. & Çelikbaş, E. (2013). “Paphlagonia Hadrianoupolis’inde Bulunmuş Kapı Temalı Mezar Steli”, Turkish Studies, Vol.6/8, 365-376.

Keleş, V.; Çelikbaş, E. & Yılmaz, A. (2014). “Paphlagonia Hadrianoupolis’i”, Anadolu’nun Zirvesinde Türk Arkeolojisinin 40 Yılı, Edi.: H. Kasapoğlu-M.Yılmaz, ss.271-290.

Kılınç, O. (2012). Adana Arkeoloji Müzesi’ndeki Roma Dönemi Heykelleri Kataloğu, (Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir.

Koch, G. (1988). Roman Funerary Sculpture Catalogue of the Collections, Malibu.

Korkut, T. (1999-2000). “Überlegungen zum Aufkommen der Halbfiguren auf kleinasiatischen Grabstelen vom Hellenismus bis zur römischen Kaiserzeit”, Adalya IV, 181-195.

Kovaleva, I. (2005). “Eros at the Panathenaea: Personification of What?”, Personification in the Greek World: From Antiquity to Byzantium, London, 135-146.

Laflı, E. (2008). “Hadrianoupolis-Eskipazar Paphlagonian Hadrianoupolis”, 24.Araştırma Sonuçları Toplantısı 3, Ankara, 399-410.

Laflı, E. & Christof, E. (2012). Hadrianoupolis I: Inschriften aus Paphlagonia, Oxford

Mack, R. (2002). “Facing down Medusa (An aetiology of the gaze)”, Art History, Vol.25, No.5, 571-604.

Meral, K. (2003). İonia Bölgesi Aslanları, (Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum.

Marek, C. (1993). Stadt, Ara und Territorium in Pontus-Bithynia und Nord-Galatia, Tübingen.

Moevs, M. T. M. (2006) Cosa: The Italian Sigillata, Supp.Vol. Vol.3, Michigan.

Money, D. K. (1990). “Lions of the Mountains: The Sarcophagi of Balboura”, Anatolian Studies, No: 40, 29-54.

Ostergaard, J. S. (2002). “A Roman Architectural Sarcophagus of Salonitan Type in the Ny Carlsberg Glyptotek, Copeanhagen”, Akten Des Symposiums Frühchristliche Sarkophage, 157-166.

Özcan, F. (2014). “Isparta Müzesi’ndeki Yerel Stilde Bazı Roma Dönemi Mezar Stelleri”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 32, 143-154.

Özdilek, B. (2016) “Lykia Tiyatrolarına Genel Bakış”, Cedrus IV, 2016, 139-185.

Öztürk, A. (2003). Batı Dağlık Kilikya Bölgesi Kaya Mezarları, (Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Denizli.

Pfuhl, E. & Möbius, H. (1977) Die Ostgriechischen Grabreliefs, Text und Tafel Band I, Mainz.

Pfuhl, E. & Möbius, H. (1979) Die Ostgriechischen Grabreliefs, Text und Tafel Band II, Mainz.

Richter, G. M. A. (1951). “Who Made the Roman Portrait Statues-Greeks or Roman”, Prooceeding of the American Philosophical Society, Vol.95, No: 2, 184-208.

Ridgway, B. S. (2001). Hellenistic Sculpture I: The Styles of ca 331-200 B.C, Wisconsin

Saraçoğlu, A. (1997). Antakya Yöresi Mezar Stelleri, (Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji ve Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum.

Sezer, S. S. (2016). Prusias Ad Hypium Antik Kenti Heykeltıraşlık Eserleri, İstanbul.

Sonkaya, A. K. (2008). Manisa Müzesi’nde Philadelphia (Alaşehir) Heykeltraşlık Eserleri, (Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Erzurum.

Stewart, P. (2003). Statues in Roman Society, Oxford.

Strocka, V. M. (1977). “Neue Archaische Löwen in Anatolien”, Archaologischer Anzeiger, 481-512.

Swift, E. H. (1921). “A Group of Roman Imperial Portraits at Corinth”, American Journal of Archaeology, Vol.25, No.2, 142-159.

Şahin, M. (1986). “Bursa Arkeoloji Müzesi’nden Yeni Bulunmuş İki Tane Mezar Steli”, Arkeoloji ve Sanat, Sayı: 74, 21-29.

Şahin, M. (2000). Miletopolis Kökenli Figürlü Mezar Stelleri ve Adak Levhaları, Ankara.

Şahin, M. (2016). “Değirmenkaya Anıt Mezarı”, Olba XXIV, 341-364.

Uğurlu, E. (2006). Olympos Nekropolü, (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.

Verzar, M. & Cigaina, L. (2017). “I ritratti funerari di Aquileia”, Volti Di Palmira Ad Aquileia, Aquileia, 57-62.

Waelkens, M. (1986). Die Kleinasiatischen Türsteine, Mainz.

Webster, T. B. L. (1966) “The Myth of Ariadne from Homer to Catullus”, Greece and Rome, Second Series, Vol.13, No.1, 22-31.

Wujewski, T. (1991). Anatolian Sepulchral Stelae in Roman Times, Poznan.

Yaman, H. (2013). Zeugma Mezar Stelleri, (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.

Yaylalı, A. (1986). “Hellenistik Devir İzmir Mezar Stelleri”, IX. Türk Tarih Kongresi. I.Cilt, T.T.K. Basımevi, Ankara, 473-489.

Yıldırım, Ş. (2015-2016). “Paphlagonia’da Bir Pontus Askeri”, Taç, No:7, 42-49.

Yılmaz, M. (2005). Bozkır Çevresinin (Hadim-Ahırlı-Yalıhüyük) Antik Tarihi ve Eserleri: İsauria, Konya.

Zeyrek, T. H. (2007). “Yukarı Söğütlü Nekropollerinden Kaya Mezarları”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, No: 6/2, 194-221.

Published

2017-12-30

How to Cite

Çelikbaş, E., & Eliüşük, M. (2017). Paphlagonia Bölgesinden Karı-Koca Büstlü, Eros ve Medusa’lı Bir Mezar Anıtı Üzerine Yeni Bir Değerlendirme / A New Consideration of a Grave Monument with Married Couple Bust, Eros and Medusa from Paphlagonia Region. Journal of History Culture and Art Research, 6(6), 593-612. https://doi.org/10.7596/taksad.v6i6.1234