Kıbrıs Cumhuriyeti’nden Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin İnşasına Giden Süreçte Lefkoşa’da Mekânın ve Mimarinin Siyasi Dönüşümü: 1963-1983 / The Political Transformation of the Space and Architecture in Nicosia between the Republic of Cyprus and the Turkish Republic of Northern Cyprus: 1963-1983

Abstract

Abstract

The influence of the changes in the administrative and political culture on the architectural design and construction practices has clearly been striking in the urban planning and architecture of Nicosia, which is the center of political power representation in Lusignan, Venetian, Ottoman and British administrations throughout history. This article examines the political power in northern Nicosia in the historical period until the declaration of the Turkish Republic of Northern Cyprus after the Republic of Cyprus (1960-1963) became virtually dysfunctional and the island's capital, Nicosia, was divided into north and south by the creation of the Green Line (Buffer Zone) in 1963. The article, which assesses the spatial transformation resulting from the policies of the immigrants in the direction of resettlement, which is the priority of the Turkish Cypriot leadership and guarantor Turkey between 1963-1974 and 1974-1983, in terms of socio-economic and political dimensions, was transposed until the declaration of the Turkish Republic of Northern Cyprus in 1983 investigates the factors affecting the spatial transformation of the capital Nicosia and northern Cyprus through the archival work and the architects of the period planning studies. In this context, the article assesses the effect of changing priorities, economic determinants, and the function in the ideological representation of political power in the process of political and spatial transformation between 1963 and 1983 in Cyprus through an interdisciplinary approach to urban and architectural change and continuity in Nicosia.

Öz

Yönetim yapısındaki ve politik kültürdeki değişimlerin mimari tasarım ve inşaat uygulamalarına etkisi tarih boyunca Lüzinyan, Venedik, Osmanlı ve İngiliz yönetimlerinde siyasi güç temsilinin merkezi olan Lefkoşa’nın kentsel planlamasında ve mimarisinde belirgin olarak göze çarpmaktadır. Bu makale Kıbrıs Cumhuriyeti’nin (1960-1963) fiili olarak işlevsiz hale geldiği ve adanın başkenti Lefkoşa’nın 1963’te Yeşil Hat oluşturularak kuzey ve güney olarak bölünmesinden Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilanına kadar olan tarihsel dönemde Kuzey Lefkoşa’da siyasi gücü temsil eden mimari ve şehirleşme politikalarının planlama, tasarım ve uygulama süreçlerini incelemektedir. Kıbrıs Türk liderliği ve garantör Türkiye’nin 1963-1974 ve 1974-1983 dönemlerindeki önceliği olan göçmenlerin yeniden yerleşimi doğrultusunda yürüttükleri iskan politikalarının sonucundaki mekânsal dönüşümü sosyo-ekonomik ve siyasi boyutlarıyla değerlendiren makale, 1983’te Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilanına kadarki geçiş döneminde başkent Lefkoşa’nın ve Kuzey Kıbrıs’ın mekânsal dönüşümüne etki eden etmenleri arşiv çalışması ve dönemin planlama çalışmalarını yürüten mimarlarının anlattıkları üzerinden irdelemektedir. Bu bağlamda makale, Kıbrıs’ta 1963-1983 yılları arasında yaşanan siyasi ve mekânsal dönüşüm sürecinde siyasi gücün ideolojik temsilinde değişen önceliklerin, ekonomik belirleyenlerin ve işlevselliğin Lefkoşa’daki kentsel ve mimari değişim ve sürekliliklere etkisini disiplinlerarası bir yaklaşımla değerlendirmektedir.