Mevlana’nın Şeyh-Mürşid Anlayışı / The Understanding of Sheikh-Murshid in Mawlana (Rumi)
DOI:
https://doi.org/10.7596/taksad.v6i4.1070Keywords:
Şeyh, Mürşid, Mürid, Salik, Kur'ân-ı Kerim, Hadis, Mevlâna, Sheikh, Murshid (Guide). Salik (Wayfarer). Murid (Disciple). Quran, Hadith, Mawlana.Abstract
AbstractThis paper deals with the understandig of sheikh or murshid (guide) in sufism, focusing on Rumi’s renowned book, Mathnawi. According to sufism, it is agreed upon that a person who undertakes sufi training should necessarily engage in guidance of a sheikh so much that with no guidance, any progress in such training would be inadvisable, yet impossible. In this regard, the definition of the concepts, sheikh and murshid and their qualities in Rumi’s thought are examined. Additionally the views of earlier and later sufis are referred to in terms of the necessity of guidance by a sheikh in sufi training. Afterwards Rumi’s view regarding the said issue is provided. Lastly an evaluation of the mentioned views is presented.
Rumi’s main references throughout his life and works were always the Holy Qur’an and hadiths. Therefore, this study sheds light on Rumi’s view and thoughts in the issue of spiritual guidance, based on Qur’anic verses and hadiths of which he spoke.
Öz
Bu çalışmamızda Mevlâna’nın Mesnevi’si ekseninde şeyh/mürşid anlayışı üzerinde durulmuştur. Tasavvufî eğitim yoluna giren insanın, mutlaka bir şeyhe bağlanması gerektiği, bu yolda şeyhsiz tek başına yol almasının uygun karşılanmadığı hatta mümkün olmadığı kabul edilir. Bu bağlamda Mevlana’nın düşüncesinde şeyh/mürşidin tanımına ve özelliklerine, bu olgunun ihtiyaç olup olmamasına değinilerek kendisinden önceki ve sonraki sûfilerin görüşlerine de yer verilmişir. Mevlâna'nın bütün hayatında ve eserlerinde ana dayanağı hep Kur'ân-ı Kerim ve hadisler olmuştur. Bunları yorumlamış, bunlarla yoğrulmuş, sohbetleriyle çevresindekilere, eserleriyle daha sonra yaşayanlara bunları anlatmıştır. Güzel ve coşkulu bir anlatış, geçmişten ve yaşadığı günlük hayattan verdiği binlerce güzel örnek, akıl ve düşünce sahiplerine, gönül ve can sahiplerine Kur'ân ve hadisleri daha iyi anlatmak içindir.
Bu nedenle Mevlâna'da "şeyh/mürşid" konusunu ele alıp incelerken, biz de Kur’ân ve hadislerden hareket ederek Mevlâna'nın konu ile ilgili zikrettiği ayet ve hadisler tespit edilip görüş ve düşünceleri ortaya konulmaya ve değerlendirilmeye çalışılmıştır.
References
Abdülbaki, Muhammed Fuâd (1987). el-Mu’cemu’l-Müfehres li-Elfâzi’l Kur’âni’l-Kerîm, Kahire.
Âlûsî, Şihâbüddîn es- Seyyid Mahmud (1405/ 1985). Ruhu’l-Meânî fî Tefsîri’l Kur’âni’l-Azîm ve’s-Seb’i’l-Mesânî, I-XXX., Beyrut.
Beğavî, Hüseyin b. Mes’ûd el-Ferrai Ebû Muhammed (1407/1987). Me’âlimü’t-Tenzîl I-IV., Beyrut.
Beydâvî, İmam Ebu’l - Hayr Kadı Nasırüddin Ebu Said Abdullah bin Ömer bin Muhammed eş – Şirazî (1410/1997). Envaru't-Tenzil Ve Esraru't-Tevil, I-V., Beyrut.
Buhârî, İsmâil b. İbrâhim (t.y.). Sahîhu’l-Buhârî, İstanbul.
Bursevî, İsmail Hakkı (1995). Rûhu’l-Beyân, I-X, ter.: Heyet, Damla Yay. İstanbul.
Cebecioğlu (2002). Ethem, Hacı Bayram-ı Veli ve Tasavvuf Anlayışı, Ankara.
Cevherî, İsmâil b. Hammâd (1373/ 1956). es-Sıhâh I-VI., Kahire.
Cürcânî, eş-Şerîf Ali b. Muhammed (t.y.). et-Ta’rifât.
Ebu’s-Su’ûd, Muhammed b. Muhammed el-Ammâdî (t.y.). İrşâdu’l-Akli’s-Selîm I-IX., Beyrut.
Eşrefoğlu Rûmî, (1976). Müzekkinnüfûs, İstanbul.
Foulguie (1995). Varoluşcunun Varoluşu, çev.: Yakup Şaban, Toplumsal Dönüşüm Yay. İstanbul.
Gazalî, Ebu Hamid Muhammed b. Muhammed (1358/ 1939). İhyâu ‘Ulûmi’d-Dîn, I-IV, Mısır.
Gündüz, İrfan (1984). Osmanlılarda Devlet-Tekke Münasebeti, Seha Neşriyat, İstanbul.
Gürsoy, Kenan (1998). Ekzistans ve Felsefe Üzerine Görüşler, Akçağ Yay., Ankara.
Hafni, Abdulmun’im (1980). Mu’cemu Mustalihâti’s-Sûfiyye, Beyrut.
Albayrak, Halis (1993). Kur’ân’da Gayb İnsan İlişkisi, Şule Yayınları, İstanbul.
İbn Manzûr, Muhammed İbn Mukarram (1410/1990). Lisânu'l-'Arab, Beyrût.
Kaşânî, Abdurrazza (1981). Istılâhâtu’s-Sûfiyye, Kahire.
Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el- Ensârî (1372). el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’ân I-XX, Beyrut.
Kuşeyri, Abdulkerim b. Havâzin (1981). Tasavvuf İlmine Dair Kuşeyri Risalesi, (haz., Süleyman Uludağ). İstanbul.
Mevlânâ Celâleddîn Muhammed b. Muhammed b. El-Hüseyin el-Belhî er-Rûmî (2000). Mesnevî-i Şerif, Aslı ve Sadeleştirilmişiyle Manzûm Nahifi tercümesi I-VI, haz. Amil Çelebioğlu, MEB Yay., İstanbul.
Mevlâna (2000). Divân-ı Kebîr, I-VII, haz.: Abdulbâki Göpınarlı, KBY., Ankara.
Mevlâna (1991). Rubâiler I-II, çev.: Şefik Can, KB Yay. Ankara.
Münâvî, Muhammed Abdurraûf (1410). et-Tevkîf ala Mühimmâti’t Te’ârîf, thk.: Dr. Muhammed Rıdvân ed-Dâye, Beyrut.
Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî (1983). Sahîhu’l-Müslim, thk.: Muhammed Fuâd Abdulbâkî, I-IV, Beyrut.
Necmeddin-i Daye (1312/1894). Mirşadü'l-İbâd (Nşr. Hüseyin Hüseyni en-Ni'metullahi). byy.
Nesefî (t.y.) Tefsiru’n-Nesefî.
Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır (1942). Hak Dini Kur’ân Dili.
Öngören, Reşat (2010). “Şeyh”, DİA., İstanbul, c. XXXIX, ss. 50-51.
Pakalın, M. Zeki (1993). Osmanlı Tarih ve Deyimleri Sözlüğü, İstanbul.
Reza Arasteh (t.y.). Aşkta ve Yaratıcılıkta Yeniden Doğuş.
Serrâc, Ebû Nasr et-Tûsî (1380/1960). el-Lüma’, thk. Abdulhalim Mahmud Taha Abdulbâkî Surur . Mısır/Kahire.
Sezâi Küçük (2001). “XIX. Yüzyılda Mevlevilik ve Mevleviler” Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Basılmamış Doktara Tezi.
Sühreverdî, Ömer b. Muhammed (1990). Avârifu’l-Maârif, Ter.: Hasan Kâmil Yılmaz- irfan Gündüz, İstanbul.
Şahinler, Necmeddîn (t.y.). Hz. Mûsâ ile Yürümek.
Şevkânî, Muhammed bin Ali bin Muhammed (t.y.). Fethu’l-Kadîr.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed, b. Cerir (1412/1992). Camiu’l-Beyân fî Te’vili’l-Kur’ân I-XXX, Beyrut.
Tehânevî, Muhammed A’lâ b. Ali (1862). Keşşaf li Istılâhâti’l-Funûn, I-II, tash., Muhammed Vecih-Abdulhak-Gulam Kadir, Kalküta.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
All papers licensed under Creative Commons 4.0 CC-BY.- Share — copy and redistribute the material in any medium or format
- Adapt — remix, transform, and build upon the material for any purpose, even commercially.
Under the following terms:
Attribution — You must give appropriate credit, provide a link to the license, and indicate if changes were made. You may do so in any reasonable manner, but not in any way that suggests the licensor endorses you or your use.
- No additional restrictions — You may not apply legal terms or technological measures that legally restrict others from doing anything the license permits.
